Εφηβικός Εκφοβισμός (Σχολεία, Δημόσιοι Χώροι, Κυβερνοχώρος) Του Σπύρου Άνδρεϊτς

Ο νεανικός εκφοβισμός αποτελεί ένα ευρέως διαδεδομένο πρόβλημα, ένα φλέγον θέμα στη σημερινή κοινωνία, επηρεάζοντας εκατομμύρια παιδιά και εφήβους παγκοσμίως. Ο λόγος είναι ότι μπορεί να προκαλέσει σοβαρότατη συναισθηματική δυσφορία και παθολογικό άγχος, προκαλώντας μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες στα θύματα.

Ανεπούλωτες Ψυχικές Ουλές

Η εκφοβιστική συμπεριφορά εντός και εκτός σχολείου ενισχύει το ενδεχόμενο να προκαλέσει μόνιμο τραύμα στην αυτοεκτίμηση ενός εφήβου, επηρεάζοντας την ψυχική του υγεία και τη συνολική του αυτοεκτίμηση. Το λίαν διαδεδομένο φαινόμενο του εκφοβισμού, είτε αυτός εκδηλώνεται σωματικά, λεκτικά, είτε διαδικτυακά, μπορεί να αποδιοργανώσει το ευαίσθητο αίσθημα της αυταξίας που ο έφηβος αναπτύσσει κατά τη διάρκεια των ευάλωτων ετών της εφηβείας. Οι συνέπειες εκτείνονται στην ενηλικίωση, επηρεάζοντας την αυτοαντίληψη, τις κοινωνικές σχέσεις και την ψυχική υγεία. Οι ανεπούλωτες ψυχικές ουλές μπορούν να οδηγήσουν σε συνεχές και μόνιμο αίσθημα ανεπάρκειας, άγχους και δυσκολίας στο να δημιουργηθούν σημαντικές προσωπικές σχέσεις. Αναγνωρίζοντας τη βαθιά και διαλυτική του επίδραση, είναι κρίσιμο για την σχολική κοινωνία να αντιμετωπίσει τον εκφοβισμό κεραυνοβόλα και ακαριαία μέσω μηχανισμών που προωθούν την ανεπιφύλακτη αποδοκιμασία, την ευαισθητοποίηση για την ψυχική υγεία και μέσω κοινωνικών πρωτοβουλιών κατά του εκφοβισμού για την πρόληψη μόνιμου τραύματος στους ευάλωτους ψυχισμούς των εφήβων. Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση του κυβερνοεκφοβισμού (Internet) έχει επιδεινώσει αυτό το ζήτημα, καθιστώντας την αντιμετώπισή του ακόμη πιο προκλητική. Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, προχωρούν και οι καινοτομίες των εκφοβιστών, καθιστώντας αναγκαίο να αντιμετωπιστεί αυτό το πολύπτυχο πρόβλημα συνολικά.

Σε πρόσφατες κοινωνιολογικές και ψυχολογικές αναλύσεις έχει εντοπιστεί μια ενδιαφέρουσα σύνδεση μεταξύ περιστατικών ενδοσχολικού εκφοβισμού και της αύξησης της νεανικής εγκληματικότητας καθώς επίσης του νεανικού αλκοολισμού έξω από τις πύλες του σχολείου. Η διαπίστωση αυτή υπογραμμίζει την κρίσιμη ανάγκη αντιμετώπισης αυτών των ζητημάτων εντός του εκπαιδευτικού πλαισίου προκειμένου να αποτραπεί η εξάπλωσή τους σε πιο σοβαρές μορφές παραβατικότητας έξω από το σχολικό περιβάλλον.

 

 

Όπως επισημαίνεται από τους ειδικούς, η ανικανότητα αντιμετώπισης φαινομένων όπως η ενδοσχολική βία μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο έντονη έκφραση της ακραίας συμπεριφοράς σε εξωτερικά περιβάλλοντα, με τη μορφή  κλοπών, ληστειών και σωματικής βλάβης. Κάποιοι σημερινοί έφηβοι, κινούμενοι δυστυχώς εξ’ ανατροφής από ολική έλλειψη ορίων και τη συνακόλουθη αντικοινωνική επιθυμία να ικανοποιήσουν τη νοσηρή εγωπάθειά τους, εμπλέκονται σε πράξεις βίας εντός της σχολικής κοινότητας ώστε στη συνέχεια να δημοσιεύσουν αυτά τα νταϊλίκια σε κοινωνικές πλατφόρμες. Αυτή η επίδειξη παλληκαρισμού γίνεται μέσο εδραίωσης της υπεροχής κάποιων ολίγων πάνω στους υπόλοιπους συνομηλίκους.

Ιδιαιτέρως υπογραμμίζεται η επείγουσα ανάγκη για τα σχολεία να υιοθετήσουν προληπτικά μέτρα που όχι μόνο περιορίζουν τη βία, αλλά δημιουργούν και ένα υποστηρικτικό και ασφαλές περιβάλλον για τους μαθητές.

Επιπλέον, η ακραία συμπεριφορά που εκδηλώνεται μεταξύ των εφήβων δεν περιορίζεται σε σωματικές συμπλοκές, αλλά επεκτείνεται και στον ψηφιακό χώρο. Η εξελισσόμενη φύση του εκφοβισμού συνάπτεται με τον ρόλο των κοινωνικών μέσων τα οποία ενισχύουν την εμβέλειά του.

Κατανόηση του Τοπίου

Όπως προαναφέραμε ο εκφοβισμός παίρνει πολλές μορφές, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής βίας, του λεκτικού εξευτελισμού, του κοινωνικού αποκλεισμού και της διάδοσης κακόβουλων φημών στον ανεξέλεγκτο χώρο του κυβερνοχώρου. Συνήθως περιλαμβάνει μια ασυμμετρία δύναμης, καθώς ένα ή περισσότερα άτομα επιδιώκουν εσκεμμένα να επιτεθούν σε άλλο ασθενέστερο άτομο που αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να προστατευτεί αποτελεσματικά. Οι εκφοβιστές συχνά κατέχουν ή υψηλότερη κοινωνικοοικονομική θέση, ή φυσική δύναμη ή μεγαλύτερο δίκτυο υποστήριξης, στοιχεία τα οποία εκμεταλλεύονται για να εκφοβίσουν και να ελέγχουν τα θύματά τους.

Σύμφωνα με το NCES, περίπου το 25% των μαθητών ηλικίας 12-18 ανέφεραν ότι έχουν υποστεί εκφοβισμό στο σχολείο κατά το σχολικά έτη 2018-2023. Επιπλέον, η ευρεία χρήση των κοινωνικών μέσων έχει δημιουργήσει τον κυβερνοεκφοβισμό, ενισχύοντας τον απήχηση και το εύρος αυτών των επιβλαβών συμπεριφορών.

 

 

 

 

Ο Αντίκτυπος στα Θύματα

Ο εφηβικός εκφοβισμός αφήνει βαθιά τραύματα στα θύματά του, επηρεάζοντας την ψυχική τους υγεία, την αυτοεκτίμηση και την ακαδημαϊκή τους επίδοση. Η έρευνα δείχνει ότι όσοι πέφτουν θύματα του εκφοβισμού έχουν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας. Δηλαδή, τόσο οι εκφοβιστές όσο και τα θύματα τους έχουν υψηλότερο κίνδυνο να υποστούν βαθιές διαταραχές της ψυχικής τους υγείας αργότερα στη ζωή, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πρόληψη και παρέμβαση σε πρώιμο στάδιο.

Σε ακραίες περιπτώσεις, τα θύματα συχνά σκέφτονται ή και αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν, ψυχικές στάσεις που υπογραμμίζουν την κρίσιμη ανάγκη για ολοκληρωμένη αντιμετώπιση αυτού του θέματος.

Αντιμετώπιση του Εκφοβισμού στα Σχολεία

Τα σχολεία οφείλουν να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην αντιμετώπιση του εφηβικού εκφοβισμού. Ολοκληρωμένα προγράμματα κατά του εκφοβισμού που συμπεριλαμβάνουν μαθητές, καθηγητές και γονείς μπορούν να επιδείξουν ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Αυτά τα προγράμματα δεν αυξάνουν μόνο την ευαισθητοποίηση, αλλά παρέχουν επίσης συστήματα υποστήριξης τόσο για τα θύματα όσο και για τους δράστες. Η υλοποίηση μιας κουλτούρας ενσυναίσθησης, συμπερίληψης και ανοιχτής επικοινωνίας μέσα στη σχολική κοινότητα είναι θεμελιώδης για τον περιορισμό των συμπεριφορών εκφοβισμού.

Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν εκπαίδευση σε όλο το σχολείο, συζητήσεις στην τάξη και ενεργή συμμετοχή των καθηγητών και των γονέων. Τέτοιες πρωτοβουλίες στοχεύουν όχι μόνο στην αντιμετώπιση υφισταμένων περιπτώσεων εκφοβισμού, αλλά και στην πρόληψη μελλοντικών περιστατικών μέσω της εκπαίδευσης και της δημιουργίας μιας αίσθησης κοινότητας.

Είναι ζωτικής σημασίας για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να προωθούν ένα ασφαλές και συμπεριληπτικό περιβάλλον, όπου οι μαθητές να νιώθουν άνετα ώστε να αναφέρουν περιστατικά χωρίς φόβο εκδίκησης. Τα σχολεία θα πρέπει να εφαρμόζουν αυστηρούς κανόνες κατά του εκφοβισμού, που να καθορίζουν προπάντων σαφείς συνέπειες για τους δράστες και να παρέχουν ταυτόχρονα υποστήριξη στα θύματα. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να λαμβάνουν εκπαίδευση για την αναγνώριση των ενδείξεων του εκφοβισμού και για αποτελεσματική παρέμβαση. Η προώθηση της ανοικτής επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη του εκφοβισμού προωθώντας την ενσυναίσθηση και τον σεβασμό εντός της σχολικής κοινότητας.

Ο Ρόλος Της Τεχνολογίας Και Ο Κυβερνοεκφοβισμός

Με την εξάπλωση της ψηφιακής τεχνολογίας, ο κυβερνοεκφοβισμός έχει γίνει ένα μέγα πρόβλημα μεταξύ των νέων. Καθώς η τεχνολογία συνεχίζει να διαμορφώνει τον τρόπο που οι νέοι αλληλοεπιδρούν, είναι ουσιώδες να αντιμετωπιστεί η σκοτεινή πλευρά αυτής της ψηφιακής εποχής: ο κυβερνοεκφοβισμός. Οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, οι διαδικτυακοί τόποι συζήτησης και οι εφαρμογές μηνυμάτων παρέχουν εύφορο έδαφος για συμπεριφορές εκφοβισμού που επεκτείνονται πέρα ​​από τις φυσικές πύλες του σχολείου.

Συμπεριλαμβάνουν τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών όπως έξυπνων κινητών, υπολογιστών και πλατφορμών κοινωνικών μέσων για παρενόχληση, απειλή ή εξευτελισμό άλλων. Οι κυβερνοεκφοβιστές μπορούν να παραμένουν ανώνυμοι, κάτι που τους επιτρέπει να επιτεθούν στα θύματά τους χωρίς το φόβο άμεσων συνεπειών. Η διαθεσιμότητα του διαδικτύου 24/7 σημαίνει ότι τα θύματα δεν μπορούν να ξεφύγουν από την κακοποίηση, οδηγώντας τα σε υψηλά επίπεδα απομόνωσης, αδυναμίας και απόγνωσης.

Οι τεχνολογικές εταιρείες – πάροχοι κοινωνικών μέσων δικτύωσης οφείλουν να συμβάλουν εφαρμόζοντας πολύ αυστηρότερους κανόνες και αποτελεσματικούς μηχανισμούς αναφοράς και παύσης των έκνομων ψηφιακών ενεργειών με στόχο την άμεση αντιμετώπιση του κυβερνοεκφοβισμού. Η εκπαίδευση τόσο των μαθητών όσο και των γονέων σχετικά με την υπεύθυνη συμπεριφορά στο διαδίκτυο είναι εξίσου κρίσιμη. Τα σχολεία πρέπει να ενσωματώσουν την ψηφιακή παιδεία στο πρόγραμμα μαθημάτων τους για να δώσουν στους μαθητές τις γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να πλοηγούνται με ασφάλεια στον διαδικτυακό κόσμο.

Σφυρηλάτηση Ενσυναίσθησης και Συναισθηματικής Νοημοσύνης

Η ενσυναίσθηση είναι μια βασική δεξιότητα που μπορεί σημαντικά να μειώσει τις συμπεριφορές εκφοβισμού. Διδάσκοντας στους νέους να κατανοούν και να μοιράζονται τα συναισθήματα των άλλων, τα σχολεία μπορούν να δημιουργήσουν ένα πιο συναισθηματικά υποστηρικτικό περιβάλλον. Προγράμματα που επικεντρώνονται στην ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης μπορούν να εξοπλίσουν τους μαθητές με τα απαραίτητα εργαλεία για να αντιμετωπίζουν συγκρούσεις με ειρηνικό τρόπο και να αναπτύσσουν υγιείς σχέσεις. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ενσωματώσουν δραστηριότητες που προωθούν την ενσυναίσθηση, όπως ομαδικές συζητήσεις με υποστήριξη κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων στα προγράμματα διδασκαλίας τους για να υποστηρίξουν μια κουλτούρα ομαδικής συνεργασίας και κατανόησης.

Στρατηγικές Πρόληψης του Κυβερνοεκφοβισμού

Δεδομένης της ευρείας εξάπλωσης του κυβερνοεκφοβισμού, είναι απαραίτητο να ενημερωθούν οι νέοι για την υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου ώστε να αποτρέπεται η ψυχολογική εξόντωση ανήμπορων και ανίσχυρων θυμάτων. Τα σχολεία μπορούν να συνεργαστούν με τους γονείς και τους οργανισμούς της κοινότητας για να παράσχουν σεμινάρια και εργαστήρια που αντιμετωπίζουν τους πιθανούς κινδύνους των διαδικτυακών αλληλεπιδράσεων. Το να διδάσκονται οι μαθητές πώς να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα, να αναγνωρίζουν τις συμπεριφορές του κυβερνοεκφοβισμού και να αντιδρούν κατάλληλα μπορεί να τους αρματώσει για την προστασία του εαυτού τους και των συνομηλίκων τους από την διαδικτυακή παρενόχληση.

Προώθηση Θετικών Διαδικτυακών Χώρων

Η δημιουργία θετικών διαδικτυακών χώρων είναι ένας άλλος αποτελεσματικός τρόπος για την καταπολέμηση του κυβερνοεκφοβισμού. Τα σχολεία μπορούν να ιδρύσουν ομάδες κοινωνικών μέσων ή διαδικτυακών φόρουμ τα οποία να διαχειρίζονται αξιόπιστοι ενήλικες, όπου οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε σημαντικές συζητήσεις και να ζητούν συμβουλές. Η προώθηση της υπεύθυνης συμπεριφοράς στο διαδίκτυο και η επισήμανση της σημασίας του αλληλοσεβασμού μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία μιας πιο ενσυναισθητικής ψηφιακής κουλτούρας. Επιπλέον, τα σχολεία θα πρέπει να συνεργαστούν με πλατφόρμες κοινωνικών μέσων για την ανάπτυξη αυστηρότερων πολιτικών και μηχανισμών καταγγελίας για την άμεση αντιμετώπιση του κυβερνοεκφοβισμού.

Συμμετοχή Γονέων και Κοινοτήτων

Οι γονείς και οι κοινότητες είναι ζωτικοί σύμμαχοι στη μάχη κατά του εκφοβισμού. Είναι σημαντικό να διατηρείται ανοικτή γραμμή επικοινωνίας μεταξύ γονέων, εκπαιδευτικών και μαθητών, συζητώντας τακτικά τις εμπειρίες τους στο σχολείο και στο διαδίκτυο. Ενημερωμένοι γονείς μπορούν να ανιχνεύσουν έγκαιρα τα προειδοποιητικά σημάδια του εκφοβισμού και να παρέχουν την απαραίτητη υποστήριξη. Οργανισμοί της κοινότητας, όπως τα τοπικά κέντρα νεότητας, όπου υπάρχουν, ή τα αθλητικά ή πολιτιστικά σωματεία, μπορούν να προσφέρουν ασφαλείς τόπους όπου οι νέοι μπορούν να συνδέονται και να αναπτύσσουν θετικές σχέσεις εκτός του σχολικού χώρου. Με τη συνεργασία τους, σχολεία, γονείς και κοινότητες μπορούν να δημιουργήσουν ένα ενιαίο μέτωπο κατά του εκφοβισμού, στέλνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι αυτή η συμπεριφορά είναι απολύτως ανεπιθύμητη και απαράδεκτη. Η συμμετοχή των γονέων δεν αφορά μόνο την αντιμετώπιση της συμπεριφοράς των παιδιών που εκφοβίζουν, αλλά και το να εμπνέουν αξίες ενσυναίσθησης, συντροφικότητας και αλληλεγγύης από το σπίτι. Σεμινάρια, ομιλίες και ενημερωτικές συνεδρίες μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς να κατανοήσουν τα σημάδια του εκφοβισμού, να εξοπλιστούν με στρατηγικές για την υποστήριξη των παιδιών τους και να τονίσουν τη σημασία της δημιουργίας ενός αξιοπρεπούς και συμπεριληπτικού διαδικτυακού περιβάλλοντος.

Νομικές Επιπτώσεις και Ευαισθητοποίηση της Κοινωνίας

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο εφηβικός εκφοβισμός κυλάει σε ένα επικίνδυνα χαμηλό επίπεδο όπου είναι απαραίτητη η νομική παρέμβαση. Ενώ η εστίαση πρέπει να είναι κυρίως στην πρόληψη και την εκπαίδευση, η ύπαρξη αποτελεσματικών νομικών συνεπειών για σοβαρές περιπτώσεις λειτουργεί ως αποτρεπτικό και στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι ο εκφοβισμός είναι ανεξαίρετα αποκρουστικός.

Η ευαισθητοποίηση στο επίπεδο της τοπικής κοινωνίας είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση του εφηβικού εκφοβισμού. Οι ηγέτες της κάθε κοινότητας, οι τοπικές οργανώσεις και οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου μπορούν να συνεργαστούν με τα σχολεία για τη διοργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης, σεμιναρίων και εκδηλώσεων. Η δημιουργία ενός ενιαίου μετώπου κατά του εκφοβισμού ενισχύει την ιδέα ότι είναι μια συλλογική ευθύνη προκειμένου να διασφαλίζεται το καλό των νέων μας.

Γενικό Συμπέρασμα

Ο εκφοβισμός, τόσο στο σχολικό περιβάλλον όσο και στον κυβερνοχώρο, αποτελεί σοβαρότατη απειλή για την ψυχοπνευματική υγεία  των παιδιών και των εφήβων μας. Αντιμετωπίζοντας τον εκφοβισμό τόσο στο φυσικό χώρο του σχολείου όσο και στις διαδικτυακές πλατφόρμες, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για την εκπαίδευση και την ανάπτυξη των νέων μας. Για να αντιμετωπίσουμε αυτήν τη σύγχρονη επιδημία με επιτυχία, απαιτείται μια ολιστική και συνεργατική προσέγγιση που να περιλαμβάνει σχολεία, γονείς, τεχνολογικές εταιρείες – παρόχους και την ευρύτερη κοινότητα, υιοθετώντας πολυδιάστατες στρατηγικές. Μέσω της προώθησης της ενσυναίσθησης, της διδασκαλίας δεξιοτήτων επίλυσης συγκρούσεων και της εκπαίδευσης των νέων για την υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου, μπορούμε να δημιουργήσουμε ασφαλέστερα περιβάλλοντα για τα παιδιά μας και να τα εξοπλίσουμε να γίνουν οι μεγαλόκαρδοι και επιεικείς ηγέτες του αύριο. Είναι επιτακτικό η κοινωνία να αναγνωρίσει τον σοβαρότητα αυτού του ζητήματος και να εργαστεί ενεργά προς τη δημιουργία μιας κουλτούρας ενσυναίσθησης, σεβασμού, ευγένειας και καλοσύνης. Μόνο με συντονισμένες προσπάθειες μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα εξαλείψουμε την μάστιγα του εφηβικού εκφοβισμού ώστε να προσφέρουμε ένα ασφαλέστερο μέλλον στο σύνολο των νέων μας.

 

Ο Σπύρος Άνδρεϊτς υπηρετεί επί δεκαετίες τον χώρο της διδακτικής των Αγγλικών και ευρύτερα των Ξένων Γλωσσών, κατέχοντας συναφή ειδίκευση με μεταπτυχιακά προσόντα.

Δοκιμιογραφεί από τα νεανικά του χρόνια επί θεμάτων κοινωνικών, πολιτικών, φιλοσοφικών και λογοτεχνίας.

Ήδη 11 βιβλία του κυκλοφορούν στα Αγγλικά σε ηλεκτρονική, χαρτόδετη και σκληρόδετη μορφή στο AMAZON.COM (2 βιβλία δοκιμίων, 3 λογοτεχνικά, και 6 διδακτικής της Αγγλικής γλώσσας).

https://www.amazon.com/stores/Spyros%20Andreits/author/B0CD2LHNRT