Μια Κριτική της Σύγχρονης ‘’Πολιτικής’’ Κουλτούρας. Του Σπύρου Άνδρεϊτς

Πριν ξεκινήσουμε μια απαραίτητη μικρή εισαγωγή. Ο όρος “πολιτική” περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και διαδικασιών που σχετίζονται με τη διακυβέρνηση, τη δυναμική της πολιτικής εξουσίας, τη λήψη αποφάσεων και τη διανομή των πόρων εντός των κοινωνιών. Ενώ οι κομματικές πολιτικές και οι πολιτικές αντιπαραθέσεις είναι σημαντικά τμήματα της πολιτικής, αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μέρος του εύρους της. Η πολιτική περιλαμβάνει επίσης εκτός από διάφορες μορφές διακυβέρνησης (π.χ. δημοκρατία, δεσποτική απολυταρχία ή αμιγή δικτατορία), τη διαμόρφωση πολιτικών, τις διεθνείς σχέσεις, την προάσπιση δικαίων κοινωνικών απαιτήσεων και την αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων, ομάδων και θεσμών στην προσπάθειά τους για την επίτευξη των στόχων και των συμφερόντων τους. Έτσι, η πολιτική περιλαμβάνει όλες τις ουσιαστικές πτυχές της κοινωνικής οργάνωσης και της πολιτικής εξουσίας.

Τούτων δοθέντων, η αντίληψη που ακολουθεί αποτελεί ήδη μια φράση της πιάτσας: ‘’οι απλοί πολίτες δεν μπορούν να ρεγουλάρουν την όποια πολιτική εξουσία και τις αποφάσεις της’’. Πίσω απ’ αυτά τα λόγια ίσως να κρύβεται μια οικουμενική τάση να πισωγυρίσουμε σε ένα επίπεδο αρχετυπικής αδυναμίας. Αδυναμίας να κατανοήσουμε όχι μόνο τη φύση της ιδεολογικο-πολιτικής ηγεμονίας, αλλά και την ίδια την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Θα ήταν δυνατόν να συμπεριλάβουμε στα συμπτώματα την όλο και συχνότερη αναπαραγωγή ενός λόγου τηλεγραφικού, αποσπασματικού, ασθμαίνοντος και απολύτως αυτάρεσκου. Είναι ένας λόγος που προέρχεται από ποικιλώνυμα κέντρα κατευθυνόμενου φρονηματισμού ώστε να μοιάσουμε, να ταυτιστούμε με τους πειθήνιους αρχιψάλτες των δικών τους προκατασκευασμένων πεποιθήσεων, που αλίμονο ταχύτατα μπαγιατεύουν και όπως είναι φυσικό αστραπιαία αντικαθίστανται. Τραγική αναγκαιότητα που όμως οι διαλαλητές αγνοούν.
‘Μόνο οι φερέγγυοι καλύπτουν σταθερά τις ψυχικές, πολιτικές και καταναλωτικές μας ανάγκες’ εκτοξεύουν κατά πάνω μας τα μέσα ενημέρωσης. Ποιοι φερέγγυοι; Και καλύπτουν τί ακριβώς; Το αξίωμα της δυνατότητας – από το πραγματικό στο δυνατό έχει αναποδογυρίσει– τώρα πια προχωράμε με βάση την αρχή – από το ελάχιστα πιθανό στο στυγερά πραγματικό. Με άλλα λόγια, γνωρίζουμε ότι οι συγκρίσεις που επικαλούνται είναι προκαταβολικά ψευδείς. Ωστόσο, τις δεχόμαστε ως αποφασιστικά κριτήρια επιλογής, ακόμα ίσως περισσότερο, όταν ξέρουμε πόσο γρήγορα αλλάζουν.
Ναι, οι ομηρικοί θεοί ήταν ανήθικοι και επαίσχυντοι στην συμπεριφορά τους, μα συνεπείς στις προδιαθέσεις τους.

Ναι, τα ελάχιστα θραύσματα της πραγματικής ιστορίας που έχουν φτάσει ως εμάς στάθηκαν συνήθως αρκετά για να ανασυνθέσουν κάποιοι έναν κόσμο ή κόσμους αληθοφανείς και ενίοτε αδιαφιλονίκητους, επειδή όμως δεχόμαστε ως δεδομένη την αιώνια ευστάθεια των αιτίων που προκάλεσαν τις σημαντικές ανακατατάξεις.

Ο ‘‘πολιτικός’’ μύθος μας διαβεβαιώνει ότι η αγνή ποιμνιοτρόφος απέρριψε με σθένος τις προτάσεις του ευγενούς ιππότη για να μείνει πιστή στον αγαπημένο της βουκόλο. Μας τέρπει και μας ενισχύει ψυχολογικά η ασφάλεια, η σιγουριά, η βεβαιότητα ότι βρισκόμαστε και συνεχίζουμε, άρα ότι υπάρχουμε ιστορικά και μεταφυσικά σε έναν κόσμο ευνοϊκά αναγνώσιμο και ερμηνεύσιμο.
Εντούτοις, οι πεποιθήσεις ή οι ψευδαισθήσεις αυτές έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την καθημερινή χρεοκοπία των ελπίδων και των ιδεών που αποδεχτήκαμε καθημερινά σε πρακτικό και αισθητικό επίπεδο. Και αυτό μας πληγώνει βαθιά και ανεπούλωτα αφού αισθανόμαστε ότι αυτή η διάψευση κατεδαφίζει την αυτοεικόνα μας που είναι ακριβώς δημιούργημα και καθρέφτης των κύριων ερμηνευτικών, δηλαδή των βαθύτατα πολιτικών επιλογών μας.

Έτσι δεν επέρχεται απλά η θεωρητική μοναξιά, μα και ο πλήρης ατομικός αποχωρισμός, ακόμα κι από αυτό που θεωρούσαμε κάποτε ότι ήταν ο κεντρικός πυρήνας της διακριτής μας υπόστασης.

Κι εδώ ας μην μας ξενίζει η προσπάθεια κάποιων ψευδοεπιστημών. Οι οποίες τι κάνουν; Με βαρύγδουπους «ψυχολογικούς» όρους και αυθαίρετους συμβολισμούς απαγγέλουν με περισσή σπουδαιοφάνεια στρογγυλεμένες ερμηνείες που πάρθηκαν απνευστί με κατάχρηση του κατ’ αναλογία συλλογισμού.

Όταν δηλαδή έχεις φτιάξει ένα σύστημα ερμηνευτικών συμβόλων με το οποίο ταξινομώντας εντελώς αβάσιμα συσχετίζεις τα πιο αδρά εσωτερικά κι εξωτερικά βιώματα με πανάρχαιους συλλογικούς μύθους ή με την επίκληση μιας παιδαριώδους ετυμολογίας παίζεις το παιχνίδι μιας αφελούς συλλογιστικής κυκλικότητας (circulus in probando), όπου δύο άγνωστες προκείμενες κυνηγούν η μία την ουρά της άλλης.

Εκεί που αυτό γίνεται χτυπητό και κραυγαλέο είναι στις προσπάθειες κάποιων ψευδεγγράμματων αμπελοφιλόσοφων, που αγνοώντας και ακόμη και τα απλούστερα δεδομένα της λεξικολογίας, της πραγματολογίας και των γλωσσικών πράξεων (speech acts) αποδίδουν με κωμικές επινοήσεις και υπεραναγωγές σε ένα μεμονωμένο λήμμα ή λέξημα μία αλυσίδα νοημάτων και σημαινομένων που φτάνουν τάχατες έως τις πρωτοπηγές της εθνικής μας οντότητας! 
Ως συνέπεια αυτών των παρατηρήσεων, το ερώτημα είναι: αλήθεια, αποτελείται ή μαγειρεύεται η εντός της ιστορίας κοινωνική αφήγηση από μια ξεκάθαρα αιτιώδη γραμμική λογική; Κι αν μαγειρεύεται, μήπως, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, η κοινωνική αφήγηση ορίζει και εξορίζει το προσωπικό πνεύμα και την ατομική συγκίνηση σαν άκρως ασύμβατα κι επικίνδυνα;

Διαφορετικά γιατί θα απέκλειε με τόσην εχθρότητα την εντελώς προσωπική ιδέα, την απολύτως ατομική γνώμη, εκείνη δηλαδή που δεν έχει εξαρχής επικυρώσει;

Εάν, όμως αντίθετα, δεν υπάρχει ένας και μόνον σωστός τρόπος θέασης και εξήγησης των πραγμάτων, αλλά πολλοί και διάφοροι, δεν είναι η παύση και η κατάπνιξη της ιδεολογικής και αισθητικής μας ιδιολέκτου μια ανέκκλητη αποπομπή ολόκληρων εναλλακτικών κόσμων που θα μπορούσαν λυτρωτικά για όλους ν’ αναδυθούν;

Μήπως, δηλαδή έτσι, (το έχουμε καθόλου άραγε σκεφτεί;), ξεπαστρεύουμε την πηγαία και ανεπανάληπτη «ποίηση» της μιας και μοναδικής ζωής μας υπέρ μιας διαρκώς μεταβιβαζόμενης κονσέρβας που συνεχώς ξαναζεσταίνεται; Και αν ναι, τότε ποιος αδικείται στο όνομα της καθιερωμένης και τυποποιημένης ομαδικής συνοχής;

Μήπως τούτη είναι η πιο δραστική μέθοδος εξανδραποδισμού; Μπας και υπό το πρόσχημα της ασφάλειας οι εκάστοτε υπέρτερες δυνάμεις προσπαθούν να καταστήσουν στην συνείδηση του κόσμου κάθε προσωπική κρίση ύποπτη και κάθε υπεράσπισή της συνώνυμη του κοινωνικού τρόμου;

Αν όχι, τότε γιατί οι πιστοί ακόλουθοί τους δεν μπορούν να λύσουν το ασφυκτικό ζυγό της ηδονικής υποταγής που νιώθουν απέναντι στην οποιουδήποτε προσήμου εξουσία; Γιατί στοιβάζουν με ακατάπαυστη επιμέλεια τους πριονισμένους κορμούς των παλαιών ξεραμένων δέντρων ενώ κλείνουν τα μάτια μπροστά στις υπέροχες αποχρώσεις του κάθε μοναδικού ολόφρεσκου φύλλου που τους αγγίζει την μύτη;

Μήπως γιατί η επίγνωση της ιδιαίτερης χροιάς και του κατάβαθα ατομικού χαρακτήρα της αυθεντικής ύπαρξης θα υπονόμευε την ψυχικά απαραίτητη πνευματική τους ακαμψία; Χωρίς αυτήν, άλλωστε, πως θα ευδοκιμούσαν ως βολεμένα και αδιαφοροποίητα κύτταρα;

Γιατί οι αυτάρεσκοι ακόλουθοι και οι οπαδοί το ξέρουν. Κι αν δεν το γνωρίζουν τόσο καλά, το διαισθάνονται. Δεν τους αρκεί να υπερθεματίζουν σε εντελώς πρόσκαιρους άλλωστε αφελείς επαίνους και να διαδίδουν ενθουσιαστικά το αγαπημένο τους μοντέλο ισοπεδωτικής ομοίωσης. Οφείλουν ταυτόχρονα να πνίγουν με κραυγές αποδοκιμασίας τους «επικίνδυνους» προβληματισμούς και τις λογικές υπόνοιες όλων εκείνων των φωνών που διαθέτουν αδούλωτο κι ακηδεμόνευτο νου.

Για να μην αποκαλυφθεί έτσι το ματαιόδοξο εξουσιαστικό πάθος και η ανταγωνιστική απληστία των ηγετικών τους εκπροσώπων οι οποίοι ρητορεύουν, αναλύουν, κοινωνιολογούν και ασύστολα φλυαρούν κάθε φορά που με σηκωμένο το δάχτυλο μας καθοδηγούν προς το νέο, αναπόφευκτα ολέθριο λάθος.

 

Ο Σπύρος Άνδρεϊτς υπηρετεί επί δεκαετίες τον χώρο της διδακτικής των Αγγλικών και ευρύτερα των Ξένων Γλωσσών, κατέχοντας συναφή ειδίκευση με μεταπτυχιακά προσόντα.

Δοκιμιογραφεί από τα νεανικά του χρόνια επί θεμάτων κοινωνικών, πολιτικών, φιλοσοφικών και λογοτεχνίας.

Ήδη 11 βιβλία του κυκλοφορούν στα Αγγλικά σε ηλεκτρονική, χαρτόδετη και σκληρόδετη μορφή στο AMAZON.COM (2 βιβλία δοκιμίων, 3 λογοτεχνικά, και 6 διδακτικής της Αγγλικής γλώσσας).

https://www.amazon.com/stores/Spyros%20Andreits/author/B0CD2LHNRT