Οι Επιπτώσεις Της Πολιτικής Πόλωσης Στη Δημοκρατία Του Σπύρου Άνδρεϊτς

Η πολιτική Πόλωση = η κατάσταση ακραίας κομματικής αντιπαράθεσης = ο πολιτικοϊδεολογικός μανιχαϊσμός έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό πρόβλημα στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες, απειλώντας τις θεμελιώδεις δομές του δημοκρατικού πολιτεύματος και της πολιτικής ζωής. Ο αυξανόμενος παρατραβηγμένος ιδεολογικός διχασμός μεταξύ διαφόρων πολιτικών κομμάτων και ομάδων, εν μέρει λόγω της εμφάνισης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της αύξησης των μεροληπτικών πηγών ειδήσεων, έχει σοβαρές επιπτώσεις για την εύρυθμη λειτουργία των δημοκρατιών σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν συμβάλει σημαντικά στον επιδεινούμενο χαρακτήρα της πολιτικής πόλωσης. Σε αυτές τις πλατφόρμες, είτε σκοπίμως είτε μέσω αλγορίθμων, δημιουργούνται θάλαμοι επαναληπτικής αντήχησης όπου οι άνθρωποι λένε και ξαναλένε και κυρίως θέλουν ασταμάτητα να ακούν τις ίδιες απαράλλαχτες απόψεις, αυτές που ενισχύουν τις υπάρχουσες οχυρωμένες πεποιθήσεις τους – ένα φαινόμενο που ονομάζεται ‘επικύρωση των προκαταλήψεων’. Αυτή η στενότητα των προοπτικών επιτείνει την πολιτική πόλωση, εμποδίζοντας την ανταλλαγή ιδεών και καλλιεργώντας ένα περιβάλλον όπου η εύρεση κοινού εδάφους γίνεται όλο και πιο δύσκολη.

Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους της ύπαρξης των θαλάμων επαναληπτικής αντήχησης είναι ότι τείνουν να επιβάλουν αποκλεισμό των νέων πρωτότυπων σκέψεων, των αντίθετων απόψεων και των καινοτόμων ιδεών.

Στα μέσα ενημέρωσης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ένας θάλαμος αντήχησης είναι ένα περιβάλλον ή οικοσύστημα όπου οι συμμετέχοντες αλληλοδοξάζουν τα δεδομένα φρονήματά τους παραλείποντας ασφαλώς όλες τις αμφισβητήσεις. Ένας θάλαμος αντήχησης διακινεί μόνο τα ‘’καθαρόαιμα’’ εγκεκριμένα παραμύθια των ομοφρόνων, δίχως να επιτρέπει αντίθετες πεποιθήσεις, με βέβαιο αποτέλεσμα την διαιώνιση της προκατάληψης και της μεροληψίας. Οι θάλαμοι αντήχησης μπορεί να ενισχύσουν την κοινωνική και πολιτική πόλωση και τον παθιασμένο εξτρεμισμό. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι θάλαμοι αντήχησης περιορίζουν αφόρητα κάθε έκθεση των ακολούθων τους σε διαφορετικές κρίσεις και αντιλήψεις. Κάθε αντιγνωμία καταπνίγεται. Υποστηρίζονται και ενισχύονται μόνο οι αυστηρά λογοκριμένοι μύθοι, οι τσιμενταρισμένες ιδεοληψίες και η υπερδιόγκωση αμελητέων περιστατικών εις βάρος των αντιπάλων.

Εντός αυτών των κλειστών ιδεολογικών κελιών, τα εντεταλμένα παπαγαλάκια ανταλλάσσουν και επαναλαμβάνουν μόνο τις πληροφορίες και τις αντιλήψεις που συμφωνούν με τις ήδη προκαθορισμένες πεποιθήσεις τους. Το φαινόμενο που είναι γνωστό ως ‘εφέ φυσαλίδας’ προκαλεί μια απόλυτη παραμόρφωση της πραγματικότητας, εμποδίζοντας την ικανότητα των πολιτών να συμμετάσχουν σε αδογμάτιστες και ανοικτές συζητήσεις που είναι κρίσιμες για έναν ισχυρό δημοκρατικό προσανατολισμό.

Τούτη η επαναλαμβανόμενη και ομογενοποιητική επίδραση εντός κλειστών κοινοτήτων στα κοινωνικά μέσα στο Διαδίκτυο γεννά το φαινόμενο του  νεοφυλετισμού.  Ο λόγος; Μα επειδή οι χρήστες αυτών των περίκλειστων κοινωνικών μέσων δεν επιθυμούν να αναζητήσουν διαφορετικές ιδέες ή απόψεις, προτιμώντας να ακούν τις ίδιες, πανομοιότυπες σκέψεις και γνώμες. Η στάση αυτή ισοδυναμεί με την εγκαθίδρυση στεγανοποιημένων πολιτικών σεχτών με όλα τα γνωρίσματα θρησκευτικού δογματισμού.

Οι συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς είναι η υποτίμηση των ατόμων που βρίσκονται έξω από τη «φυλή», η επιμονή για ερμηνεία των πραγμάτων με έναν και μόνο τρόπο, η άρνηση συμμετοχής σε αυθεντική συζήτηση, ο αποκλεισμός κάθε άλλης γνώμης και η φίμωση με υβριστικές κραυγές κάθε διαφορετικής φωνής. Δεν καταδέχονται βέβαια, ούτε λόγος, να συζητήσουν με αντιφρονούντες. Αυτοστιγμεί τους κολλούν μια εξευτελιστική ιδεολογική ταμπέλα και τους ακυρώνουν. Και πάλι καλά, γιατί κάπου αλλού και κάποτε άλλοτε οι διαφωνούντες θα είχαν υποστεί πλήρη φυσική εξόντωση. Με αυτές τις μεθόδους ενισχύεται και επικροτείται η τραμπούκικη επικράτηση μιας ιδιαζόντως χυδαίας και κτηνοπρεπούς ‘’πολιτικής’’ ερπετοπανίδας.

Το νομοθετικό αδιέξοδο είναι μια άμεση συνέπεια αυτής της πολιτικής πόλωσης. Καθώς τα πολιτικά κόμματα ή οι ιδεολογικές ομάδες εδραιώνονται με αδιαλλαξία στις απόψεις τους, η εύρεση κοινού εδάφους και η επίτευξη συμβιβασμών γίνεται δύσκολη έως αδύνατη. Το αδιέξοδο μπορεί να εμποδίσει τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, οδηγώντας σε αναβολές ή αποκλεισμό πολιτικών μεταρρυθμίσεων που είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση των μεγάλων και κρίσιμων κοινωνικών προβλημάτων.

Η  έλλειψη ή η δραματική μείωση της εμπιστοσύνης, η οποία είναι ένα θεμελιακό στοιχείο μιας ισχυρής δημοκρατίας, είναι άλλο ένα θύμα της πολιτικής πόλωσης η οποία υπονομεύει τη νομιμότητα των δημοκρατικών θεσμών και ζημιώνει την κοινωνική συνοχή που συναρμόζει τους πολίτες μεταξύ τους. Η εποικοδομητική συζήτηση καθίσταται δυσεύρετη όταν οι κομματικοί ψηφοφόροι βλέπουν τους πολιτικούς αντιπάλους τους ως θανάσιμους εχθρούς και όχι ως πολιτικούς συναγωνιστές. Ταυτόχρονα, είναι ασφαλώς αυτονόητο ότι τα χωρίς υπεκφυγές έξαλλα αισθήματα πολιτικού μίσους και αντιπαλότητας και η συνεχής πολιτική εχθροπάθεια είναι η πιο τρανταχτή απόδειξη απόλυτης πολιτικής γύμνιας και ανυπαρξίας ουσιωδών πολιτικών επιχειρημάτων.

Η πολιτική πόλωση επιταχύνει  φυσικά τον κίνδυνο της προώθησης παλαβών αντιλήψεων. Άνθρωποι, επηρεασμένοι από τη διχαστική γλώσσα σε στεγανοποιημένα πολιτικά περιβάλλοντα, κλίνουν όλο και περισσότερο προς επικίνδυνες ακρότητες. Αυτός ο επιθετικός οπαδισμός ενέχει τη δυναμική να εντείνει κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις, απειλώντας ευθέως τη σταθερότητα των δημοκρατικών θεσμών.

Από την άλλη, τα κομματικά μέσα ενημέρωσης (φανερά και κρυφά), που συχνά συνδέονται με συγκεκριμένους ιδεολογικούς στόχους, επιδεινώνουν την πολιτική πόλωση. Αυτές οι πλατφόρμες, που απευθύνονται σε συγκεκριμένες δημογραφικές ομάδες δίνουν προτεραιότητα στην σκανδαλοθηρία και στην επικύρωση προκαταλήψεων και αντί να παρέχουν ακριβείς πληροφορίες πολλαπλασιάζουν τη διασπορά ψευδών ή παραπλανητικών περιεχομένων. Οι συνέπειες αυτής της παραπληροφόρησης είναι επιζήμιες για την αντικειμενική ενημέρωση και την ορθή λήψη αποφάσεων που είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία μιας δημοκρατίας.

Επιπρόσθετα, η δικαιοσύνη, ως ουσιώδης και ευαίσθητη συνιστώσα της δημοκρατικής διακυβέρνησης, είναι ευάλωτη στις συνέπειες της πολιτικής πόλωσης. Ο διορισμός των ανώτατων δικαστών από τις εκάστοτε κυβερνήσεις ενέχει τον κίνδυνο να επηρεάζεται όλο και περισσότερο από την έντονη πολιτική πόλωση, κάτι που θα μπορούσε να απονευρώσει την ίδια την αυτονομία της δικαιοσύνης. Η αποδυνάμωση της δικαστικής ανεξαρτησίας αποτελεί απειλή για το κράτος δικαίου και υπονομεύει τα υπάρχοντα μέτρα προστασίας που στηρίζουν τις δημοκρατικές αρχές.

Η πολιτική πόλωση επίσης είναι εκείνη που οδηγεί σταδιακά σε μείωση της συμμετοχής των πολιτών. Καθώς οι αδελέαστοι ψηφοφόροι νιώθουν απογοητευμένοι από την αναξιοπρεπή πολιτική διαδικασία, ο ρυθμός συμμετοχής στις ψηφοφορίες μειώνεται, και η συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες υποχωρεί. Αυτή η φθίνουσα αίσθηση κοινής ευθύνης υπονομεύει τις δημοκρατικές αρχές της ενεργού πολιτικής συμμετοχής και της συνεργατικής διακυβέρνησης.

Επιπλέον, τα δικαιώματα των μειονοτικών ομάδων ενδέχεται να υποσκελίζονται λόγω της ορμητικής παρουσίας της πολιτικής πόλωσης. Οι επιλογές πολιτικής και οι καθορισμοί στόχων μπορεί να δίνουν απόλυτη προτεραιότητα στα συμφέροντα της εκάστοτε επικρατούσας πλειονότητας, παραβλέποντας τα δικαιώματα της κάθε μειονότητας, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο τις αρχές της συμπερίληψης και της ισότητας που είναι θεμελιώδεις αρχές σε μια ομαλώς λειτουργούσα δημοκρατία.

Η αντιμετώπιση της πολιτικής πόλωσης απαιτεί τη χρήση μιας συνολικής και ποικίλης στρατηγικής. Η ανάπτυξη της ανοιχτής, ολόπλευρης και σφαιρικής παιδείας και η υποστήριξη των ικανοτήτων κριτικής σκέψης είναι ουσιώδεις για την ενδυνάμωση των ενεργών πολιτών ώστε να διακρίνουν τις αξιόπιστες πληροφορίες και να εντοπίζουν αμέσως τις καταφανείς μεροληψίες. Η προώθηση του γενναιόφρονος διαλόγου και η διευκόλυνση της ανοικτής επικοινωνίας ανάμεσα σε διαφορετικές πολιτικές ομάδες είναι ζωτικής σημασίας για την επίλυση των χασμάτων και την καλλιέργεια της κατανόησης.

Και φυσικά οι πολιτικοί ηγέτες έχουν κρίσιμο ρόλο στον περιορισμό της πολιτικής πόλωσης. Οι ικανοί ηγέτες μπορούν και πρέπει να προάγουν την ενότητα στις κοινωνίες τους, προωθώντας την ευγενή στάση προς τους αντιπάλους τους και εντοπίζοντας τις δυνατότητες αναγκαίων λογικών συμβιβασμών υπέρ της ολότητας, πάνω και πέρα από τον διαλυτικό ανταγωνισμό.

Συνοψίζοντας, η πολιτική πόλωση έχει σημαντική και πολύμορφη επίδραση στη δημοκρατία. Οι επιπτώσεις, που κυμαίνονται από νομοθετικά κωλύματα μέχρι τη διάβρωση της εμπιστοσύνης, είναι εκτενείς και απαιτούν συνεργατικές προσπάθειες για να επιλυθούν. Μέσω της ευρύτερης παιδείας, της διύλισης των πληροφοριών, της προώθησης του ευγενούς διαλόγου και της άξιας ηγεσίας που εγγυάται την ενότητα, οι χώρες μπορούν να ελπίζουν στην αποκατάσταση αρμονίας και συνεργασίας στα δημοκρατικά τους θεσμικά όργανα. Τα ιδεώδη της δημοκρατίας μπορούν να προστατευθούν και να ενισχυθούν μόνο μέσω αυτών των συλλογικών και αποφασιστικών προσπαθειών.

 

Ο Σπύρος Άνδρεϊτς υπηρετεί επί δεκαετίες τον χώρο της διδακτικής των Αγγλικών και ευρύτερα των Ξένων Γλωσσών, κατέχοντας συναφή ειδίκευση με μεταπτυχιακά προσόντα.

Δοκιμιογραφεί από τα νεανικά του χρόνια επί θεμάτων κοινωνικών, πολιτικών, φιλοσοφικών και λογοτεχνίας.

Ήδη 11 βιβλία του κυκλοφορούν στα Αγγλικά σε ηλεκτρονική, χαρτόδετη και σκληρόδετη μορφή στο AMAZON.COM (2 βιβλία δοκιμίων, 3 λογοτεχνικά, και 6 διδακτικής της Αγγλικής γλώσσας).

https://www.amazon.com/stores/Spyros%20Andreits/author/B0CD2LHNRT