Η Δισημία της Αλήθειας. Του Σπύρου Άνδρεϊτς

…Δηλαδή, με άλλα λόγια στο μουσείο των επιστημών υπάρχουν χιλιάδες εκθέματα εγκαταλελειμμένων θεωριών. Αντίθετα όμως το μουσείο των ιδεολογιών και των πολιτικών δογμάτων παραμένει τελείως άδειο…

Η Αλήθεια, αυτή η διαπιστωμένα δύσκολη έννοια που έχει συναρπάσει φιλοσόφους και σκεπτικιστές μέσα στους αιώνες, συλλαμβάνεται από την ανθρώπινη συνείδηση σε δύο μορφές: ως μια προσωρινή, μεταβατική περιγραφή της πραγματικότητας και ως η ίδια η πραγματικότητα. Αυτή η διχοτομία, αν και βαθιά, συχνά παραμένει κρυμμένη κάτω από τα όρια του λογικού συλλογισμού, ο οποίος βρίσκεται παγιδευμένος σε μια ατελείωτη αλυσιδωτή αναζήτηση για κάποια μερική έστω βεβαιότητα ανάμεσα στην ασάφεια της ύπαρξης.

Στον χώρο της λογικής γνώσης, η αλήθεια παίρνει τη μορφή προτάσεων και επιχειρημάτων (προκείμενες<>συμπέρασμα) – προτασιακά τεμάχια εξεικόνισης που επιδιώκουν να αποτυπώσουν συμπερασματικά, υποτίθεται, την ουσία της πραγματικότητας. Παρόλα αυτά, παρά τις ευγενείς φιλοδοξίες της, η λογική αλήθεια παραμένει ουσιαστικά περιορισμένη, δέσμια των ορίων της ανθρώπινης γνώσης και της γλωσσικής έκφρασης.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον χώρο των μαθηματικών, όπου οι προτάσεις και τα θεωρήματα κυριαρχούν. Αν και αυτές οι νοητικές δημιουργίες μπορεί να παράγουν διεξοδικές και αναλυτικές κατασκευές πάνω στα ζητούμενα των μαθηματικών υποθέσεων, τελικά βασίζονται  στο ασταθές θεμέλιο ανεπιβεβαίωτων αξιωμάτων, αιτημάτων και υποθέσεων. Από τη φύση του το αυταπόδεικτο παραμένει κυριολεκτικά κι επιβλητικά ατεκμηρίωτο. Η επιστημολογία θα εξερευνούσε εδώ εάν κάποιες μαθηματικές ‘’αλήθειες’’ αποτελούν ευρήματα ‘’ανακάλυψης’’ ή αχαλίνωτης επινόησης. Επιπλέον θα αξίωνε να εξακριβώσει πως είναι δυνατόν να παραγάγουμε φερέγγυα γνώση μέσω των μαθηματικών προτάσεων, ιδίως των συνθετικών και των ενδεχομενικών. Με αυτή την έννοια, η λογική αλήθεια αναγκάζεται διαρκώς να αιωρείται σε μια ατέλειωτη κατάσταση ανασφάλειας, εξαρτώμενη για πάντα από ανεπιβεβαίωτες υποθέσεις για την εγκυρότητά της.

Επιπροσθέτως, ακόμα και οι πιο στιβαρές επιστημονικές θεωρίες υπόκεινται σε αναθεωρήσεις και επανερμηνείες με βάση νέα ακαταμάχητα τεκμήρια ή πειστικότερα θεωρητικά παραδείγματα. Αυτό που κάποτε φαινόταν αναμφισβήτητο μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, να αποδειχθεί ως μια μόνο μερική αλήθεια – μια προσέγγιση της πραγματικότητας που δεν μπορεί να αντικατοπτρίσει πλήρως την πολυπλοκότητά της ή απλά απολύτως εσφαλμένο. Δηλαδή, με άλλα λόγια στο μουσείο των επιστημών υπάρχουν χιλιάδες εκθέματα εγκαταλελειμμένων θεωριών. Αντίθετα όμως το μουσείο των ιδεολογιών και των πολιτικών δογμάτων παραμένει τελείως άδειο. Πού βρίσκεται η παράνοια και πού ο άκρος παραλογισμός;

Ωστόσο, μέσα στην κινούμενη άμμο της λογικής γνώσης, υπάρχει άλλη μια έννοια της αλήθειας: η αλήθεια ως η ίδια η πραγματικότητα. Αυτή η ‘’πραγματική’’ αλήθεια υπερβαίνει τον χώρο της ανθρώπινης κατανόησης, προσφέροντας μια ματιά στην βασική φύση της ύπαρξης που βρίσκεται πέρα ​​από την αγκαλιά της γλώσσας ή του λογισμού.

Με αυτή την έννοια, η υπαρκτική αλήθεια αποφεύγει τις παγίδες του λογικού συλλογισμού, καθώς δεν είναι δέσμια στους περιορισμούς της ανθρώπινης κατανόησης ή της γλωσσικής έκφρασης. Είναι, αντ’ αυτού, μια άμεση ενορατική κατανόηση της πραγματικότητας – ένας βαθύς αναστοχασμός που υπερβαίνει τα όρια του διανοητικού διαλόγου.

Ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, την εμπειρία του δέους και του θαυμασμού απέναντι στη μεγαλοπρέπεια της φύσης – ένα ηλιοβασίλεμα που ζωγραφίζει τον ουρανό με αποχρώσεις του χρυσού και του κόκκινου, ή τον απέραντο ουρανό που λαμπυρίζει με αμέτρητα αστέρια. Σε αυτές τις στιγμές, δεν αντιμετωπίζουμε απλά μαθηματικές προτάσεις ή λογικά επιχειρήματα, αλλά γνωρίζουμε ακαριαία τη ραγδαία ομορφιά και το αινιγματικό μυστήριο της ίδιας της ύπαρξης.

Επιπλέον, η υπαρκτική αλήθεια καλύπτει τον χώρο της ανθρώπινης εμπειρίας με όλο της τον πλούτο και την περιπλοκότητα των φαινομένων της ζωής. Οι χαρές και οι λύπες, οι νίκες και οι δοκιμασίες του βίου – όλα βρίσκουν τη θέση τους μέσα στον αφηγηματικό χώρο της υπαρκτικής αλήθειας, προσδίδοντας βάθος και νόημα στο κοινό μας ταξίδι μέσα από τον κόσμο.

Συμπερασματικά, η διττή μορφή της αλήθειας – η αλήθεια ως πεπερασμένη γνώση της πραγματικότητας και η αλήθεια ως η ίδια η τω όντι πραγματικότητα – αποτελεί μια βαθιά πρόκληση στην κατανόησή μας για τον κόσμο και τη θέση μας μέσα σε αυτόν. Ενώ η λογική αλήθεια μπορεί να προσφέρει αποχρώσες ενδείξεις για τη φύση της πραγματικότητας, παραμένει μια μόνο ημιτελής προσπάθεια – μια προσέγγιση της αλήθειας που δεν γνωρίζει ούτε την αρχή της ούτε το τέλος της.

Μόνον αποδεχόμενοι την πλήρη πολυπλοκότητα της ύπαρξης των πάντων- αναγνωρίζοντας τους περιορισμούς του λογικού συλλογισμού και αγκαλιάζοντας με διαισθητική αντίληψη την απρόσιτη ομορφιά της υπαρκτικής αλήθειας – μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε ίσως να ρίξουμε μια φευγαλέα ματιά στην ουσιαστική φύση της πραγματικότητας. Και τότε κάνοντας αυτό, μπορούμε να ξεκλειδώσουμε τα μυστήρια του σύμπαντος και να ανακαλύψουμε τις βαθύτερες αλήθειες που βρίσκονται μέσα στην καρδιά της ύπαρξής μας.

Ο Σπύρος Άνδρεϊτς υπηρετεί επί δεκαετίες τον χώρο της διδακτικής των Αγγλικών και ευρύτερα των Ξένων Γλωσσών, κατέχοντας συναφή ειδίκευση με μεταπτυχιακά προσόντα.

Δοκιμιογραφεί από τα νεανικά του χρόνια επί θεμάτων κοινωνικών, πολιτικών, φιλοσοφικών και λογοτεχνίας.

Ήδη 11 βιβλία του κυκλοφορούν στα Αγγλικά σε ηλεκτρονική, χαρτόδετη και σκληρόδετη μορφή στο AMAZON.COM (2 βιβλία δοκιμίων, 3 λογοτεχνικά, και 6 διδακτικής της Αγγλικής γλώσσας).

https://www.amazon.com/stores/Spyros%20Andreits/author/B0CD2LHNRT