Οι κάτοικοι της Κέρκυρας δείχνουν τον δρόμο για την ανακύκλωση
Ταξιδέψαμε στην Κέρκυρα για να γνωρίσουμε μια πρωτοβουλία κατοίκων που μεγάλωσε, υιοθετήθηκε από τις τοπικές αρχές και έγινε παράδειγμα προς μίμηση.
Όπως και στη ζωή, έτσι και στη διαχείριση των απορριμμάτων, μερικές φορές χρειάζεται να πιάσεις πάτο προκειμένου να αντιληφθείς ότι ήρθε η ώρα να αλλάξεις. Στην Κέρκυρα, ο πάτος αυτός ήταν η περίοδος 2017-2018, όταν ο μοναδικός ΧΥΤΑ του νησιού έκλεισε μετά από καταδίκη από το Ευρωδικαστήριο, επειδή είχε μετατραπεί σε μια ανεξέλεγκτη χωματερή. Μέσα σε λίγους μήνες, όλο το νησί μετατράπηκε σε έναν απέραντο σκουπιδότοπο. Το σοκ για τους κατοίκους και τους επισκέπτες ήταν μεγάλο. Για ένα κομμάτι της κοινωνίας του νησιού, η αντίδραση εξαντλήθηκε στην οργή. Για ένα άλλο, όμως, έγινε αφετηρία για κινητοποίηση. Οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι μέρος της λύσης θα ήταν η μείωση των ποσοτήτων που καταλήγουν στα σκουπίδια –η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση– και αποφάσισαν να κάνουν κάτι γι’ αυτό.
Ένας από τους ανθρώπους αυτούς ήταν ο λογιστής Θοδωρής Βώρος. «Είχα παρακολουθήσει σεμινάρια στο Εναλλακτικό Εργαστήριο Κέρκυρας για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Ξεκίνησα με αυτή την υπόθεση εντελώς άσχετος και έμαθα ότι, αν κάνεις σωστό διαχωρισμό, μπορεί να καταλήξεις μόλις με ένα 10% που είναι μη ανακυκλώσιμο. Αρχίσαμε να συζητάμε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε με άλλους ανθρώπους που ήμασταν ενεργοί με διάφορους τρόπους, λ.χ. κάναμε καθαρισμούς σε παραλίες και μονοπάτια. Και έπεσε η ιδέα να κάνουμε κάτι στα χωριά μας».
Η πρώτη κίνηση έγινε στο χωριό Σπαρτύλας τον Μάρτιο του 2018. «Έπαιξαν σημαντικό ρόλο οι Άγγλοι που ζουν στο νησί. Δημιούργησαν έναν χώρο που ονομάστηκε “πράσινη γωνιά” και λειτουργούσε αποκλειστικά με εθελοντές. Για τη λειτουργία του δημιούργησαν μια ομάδα στα social media, μέσα από την οποία συζητούσαν, ενημέρωναν, αντάλλασσαν αντικείμενα». Η ιδέα ήταν απλή: δημιουργούμε έναν χώρο στον οποίο κάποιος φέρνει τα ανακυκλώσιμα υλικά από το σπίτι ή την επιχείρησή του ή όσα τυχόν δεν χρειάζεται, αλλά μπορεί να φανούν χρήσιμα σε κάποιον άλλο. Τα ανακυκλώσιμα κατέληγαν δωρεάν σε κάποια πιστοποιημένη εταιρεία, που αναλάμβανε τη διαχείρισή τους.
Καινούργιοι κάδοι περιμένουν την τοποθέτησή τους στον Δήμο Βόρειας Κέρκυρας.
Η δεύτερη πράσινη γωνιά δημιουργήθηκε στο χωριό Λιαπάδες. «Με τη βοήθεια των social media, το εγχείρημα έγινε ταχύτατα γνωστό στο νησί. Ξεκινήσαμε προσπάθειες ενημέρωσης σε διάφορα χωριά και σε ελάχιστο χρόνο γέμισε ο τόπος πράσινες γωνιές, κυρίως στα κεντρικά και στα βόρεια του νησιού, όλες βασισμένες αποκλειστικά στη λειτουργία εθελοντών».
Γρήγορα, οι άνθρωποι έμαθαν να φέρνουν στις πράσινες γωνιές όχι μόνο τις ανακυκλώσιμες συσκευασίες, αλλά και πλήθος άλλων προϊόντων, που θα κατέληγαν υπό άλλες συνθήκες στα σκουπίδια. Στην πράσινη γωνιά της Αχαράβης, πλέον ο κόσμος δεν σταματά να έρχεται όλες τις ώρες λειτουργίας της – όπως την ημέρα που βρεθήκαμε κι εμείς εκεί. Πρώτος «πελάτης» είναι η κ. Μαίρη Κοντίνη, χαμογελαστή και με το σκυλάκι της, κρατώντας μια σακούλα με ανακυκλώσιμα. «Το χωριό μας ήταν σε αισχρή κατάσταση. Ντρεπόμασταν. Τώρα μάθαμε πια και η ανακύκλωση έγινε κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Εγώ σήμερα έφερα μπουκάλια και τενεκεδάκια, θα τα ξεχωρίσουν εδώ».
Ο 78χρονος Γιάννης Χονδρογιάννης, εθελοντής στην Αχαράβη, ξεχωρίζει τα ντους που θα πετούσε ένα ξενοδοχείο.
Στρώματα ατσάκιγα
«Σήμερα από το πρωί έχουν φύγει τρεις πόρτες, μανίτσες [σ.σ. πόμολα], ρούχα», λέει ο Γιάννης Κοσκινάς, πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Αγίου Παντελεήμονα. «Όχι, ο κόσμος δεν ντρέπεται να έρθει και να πάρει αντικείμενα για το σπίτι. Όταν ένα στρώμα κάνει 300 ευρώ και εδώ μας φέρνουν δεκάδες από τα ξενοδοχεία ατσάκιγα [σ.σ. ατσαλάκωτα], γιατί να μην τα πάρουν;»
Με τη λειτουργία αυτών των χώρων, οι κάτοικοι του νησιού συνειδητοποίησαν και κάτι ακόμη: πόσο τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων παράγουν τα ξενοδοχεία, όχι μόνο κατά τη λειτουργία τους, αλλά και πριν αυτή ξεκινήσει, λόγω των ανακαινίσεων ή της περιοδικής ανανέωσης του εξοπλισμού τους. «Μας πήρε ένα ξενοδοχείο και μας είπε ότι έχει 1.000 στρώματα, ένα άλλο ότι έχει 2.000 κουβέρτες. Και όμως, σας πληροφορώ ότι έφυγαν όλα μέσα σε μία εβδομάδα, τα πήρε ο κόσμος. Τις προάλλες, μας έφερε ένα ξενοδοχείο δεκάδες τετράγωνους καθρέφτες, ένα άλλο 50 πόρτες».
Όσο διαρκεί η συζήτησή μας, ένα φορτηγό από συνεργείο ανακαίνισης φέρνει ντουζιέρες. «Οι Εγγλέζοι παίρνουν πολλά και τα φτιάχνουν ή διακοσμούν τους κήπους τους. Εγώ ο ίδιος μια φορά πήρα 323 τάβλες κρεβατιών και έκανα την περίφραξη του σπιτιού μου», λέει ο κ. Κοσκινάς γελώντας.
Οι εθελοντές παραμένουν σημαντικό κομμάτι της προσπάθειας. Όπως ο κ. Γιάννης Χονδρογιάννης, 78 ετών. «Όσες ώρες την ημέρα έχω κενές, έρχομαι εδώ και βοηθάω. Μου αρέσει που τακτοποιούμε, ξεχωρίζουμε τα πράγματα. Μου αρέσει που προσφέρω κι εγώ, περνά όμορφα η ώρα». «Έχουμε ωραία παρέα, συζητάμε και κάνουμε και τη δουλειά που πρέπει», λένε η Αλεξάνδρα Σαλβάνου και η Ιωάννα Βλάχου.
Ο Κοσμάς Βασιλάς, προϊστάμενος καθαριότητας στον Δήμο Βόρειας Κέρκυρας, με τους συναδέλφους του.
Σκουπίδια από την Κέρκυρα
Στη Βόρεια Κέρκυρα, η πρωτοβουλία των εθελοντών αγκαλιάστηκε από τον δήμο και απέκτησε μια οργανωμένη μορφή. «Στις εκλογές του 2019, το πρόβλημα των απορριμμάτων ήταν το πρώτο σε όλους τους συνδυασμούς. Η κατάσταση είχε φτάσει στο απροχώρητο. Το νησί ήταν ένας απέραντος σκουπιδότοπος. Παράλληλα όμως βλέπαμε και αυτό το φαινόμενο: τους εθελοντές που με ελάχιστα μέσα έστηναν πράσινες γωνιές, διαχωρίζοντας σωστά τα ανακυκλώσιμα, κάνοντας μέσα σε ελάχιστο χρόνο αυτό που οι δημοτικές αρχές δεν είχαν καν δοκιμάσει», διηγείται η Σπυριδούλα Κόκκαλη, ιδιοκτήτρια φροντιστηρίου ξένων γλωσσών. Όταν εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Βόρειας Κέρκυρας με τον συνδυασμό του Γιώργου Μαχειμάρη, ανέλαβε τη θέση της αντιδημάρχου κυκλικής οικονομίας. «Αφού εξακριβώσαμε ότι το μοντέλο ήταν επιτυχημένο, ως προς τη διαλογή στην πηγή και την καθαρότητα των υλικών αποφασίσαμε να το υιοθετήσουμε. Το στηρίξαμε λοιπόν με προσωπικό του δήμου και το αναπτύξαμε. Δεν αρχίσαμε να ανοίγουμε ανεξέλεγκτα πράσινες γωνιές. Αρχίσαμε επαφές με τοπικούς συλλόγους, τοπικά συμβούλια και συλλογικότητες, ώστε να τους μεταλαμπαδεύσουμε την κουλτούρα της γωνιάς ανακύκλωσης και να τους προειδοποιήσουμε για το τεράστιο κόστος που θα είχε για όλους μας η διαχείριση των αποβλήτων, καθώς οι τρεις δήμοι είχαν αναγκαστεί να στέλνουν τα απορρίμματά τους εκτός του νησιού, στην Κόνιτσα ή ακόμη και στην Κοζάνη».
Τα ξενοδοχεία του νησιού υποστηρίζουν σιγά σιγά την προσπάθεια των εθελοντών. Εδώ, ο Δημήτρης Μωραΐτης, διευθυντής του Almyros Beach Resort. /
Σταδιακά, παλιοί σκουπιδότοποι καθαρίστηκαν και μετατράπηκαν σε γωνιές ανακύκλωσης (έστω και με ακόμα στοιχειώδη υποδομή). Οι κάδοι χωριστής συλλογής μπήκαν παντού, στα σχολεία, σε δημόσιες υπηρεσίες. Το εγχείρημα δεν ήταν εύκολο. Καταρχήν ο Δήμος Βόρειας Κέρκυρας αποτελείται από πολλά χωριά, αρκετά από τα οποία ορεινά και με λιγοστούς κατοίκους τον χειμώνα. «Κληθήκαμε να το οργανώσουμε εκ του μηδενός», λέει ο Κοσμάς Βασιλάς, προϊστάμενος της υπηρεσίας καθαριότητας στον δήμο. «Η διαλογή στην πηγή ήταν άγνωστη. Ο δήμος πήγε πόρτα πόρτα και μοίρασε φυλλάδια, για να εξηγήσει στον κόσμο. Υπήρχε όμως και πολύς αρνητισμός γιατί τα προηγούμενα χρόνια δεν γινόταν σχεδόν τίποτα.
Οι εθελοντές και οι μεγάλες πράσινες γωνιές έπαιξαν ρόλο, έγιναν οι προπομποί της ανακύκλωσης. Σήμερα έχουμε περίπου 600 κάδους, μαζί με εκείνους των ξενοδοχείων. Η συλλογή δεν είναι απλή υπόθεση, ο δήμος είναι πολύ μεγάλος σε έκταση, οι κάδοι δεν πρέπει να μένουν να ξεχειλίζουν, γιατί ο κόσμος χάνει την εμπιστοσύνη του».
Η αντιδήμαροχος κυκλικής οικονομίας στον Δήμο Βόρειας Κέρκυρας, Σπυριδούλα Κόκκαλη.
Ο δρόμος που πρέπει να διανυθεί, βέβαια, παραμένει μεγάλος. «Είχαμε περίπτωση κάδου στον οποίο πετούσαν ψόφια πρόβατα επί μία εβδομάδα».
Τα ξενοδοχεία στη Βόρεια Κέρκυρα ξεκινούν και αυτά σιγά σιγά να υποστηρίζουν την προσπάθεια. Το Almyros Beach Hotel, 180 κλινών, είναι ένα από αυτά. «Για τα ξενοδοχεία η οργάνωση της ανακύκλωσης είναι περίπλοκη, γιατί θέλει χρόνο και επένδυση. Οι επισκέπτες όμως το ζητούν», λέει ο διευθυντής του ξενοδοχείου, Δημήτρης Μωραΐτης. «Δεν βοηθά όμως η Πολιτεία να επενδύσουν τα ξενοδοχεία στην ανακύκλωση». Ο σύλλογος ξενοδόχων του νησιού έχει κάνει κάτι; τον ρωτώ. «Έχει άλλες προτεραιότητες, πώς θα αυξηθούν οι πληρότητες, πώς θα βρεθεί προσωπικό. Υπάρχει ελάχιστη ευαισθητοποίηση για κάτι που μπορεί να αποτελέσει εργαλείο marketing».
Η έννοια της κοινότητας
Αν στη Βόρεια Κέρκυρα ο δήμος «υιοθέτησε» την προσπάθεια, δεν συνέβη το ίδιο στους άλλους δύο δήμους του νησιού. Στους Λιαπάδες, που υπάγονται στον Δήμο Κεντρικής Κέρκυρας, η πράσινη γωνιά εξακολουθεί να στηρίζεται αποκλειστικά στους εθελοντές. Ο Ίαν Σμιθ και η σύζυγός του Λέσλι ήταν από τα ιδρυτικά της μέλη. «Είχαμε την ιδέα να δημιουργήσουμε μια εγκατάσταση όπου θα γινόταν σωστή διαλογή. Ξεκινήσαμε με τα βασικά τέσσερα ρεύματα [σ.σ. χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί], τα οποία σταδιακά αυξήσαμε. Στην πορεία, όμως, οι άνθρωποι άρχισαν να φέρνουν και διάφορα αντικείμενα που δεν ήταν για πέταμα, όπως βιβλία, συσκευές, έπιπλα, διακοσμητικά. Η ιδέα αυτή αναπτύχθηκε πάρα πολύ και πλέον παίρνουμε πολλά επαναχρησιμοποιούμενα πράγματα τα οποία δίνουμε έναντι συμβολικού αντιτίμου. Μόνο κάποια πολύ καλά αντικείμενα τα βγάζουμε σε δημοπρασία. Όλα τα έσοδα τα δίνουμε σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, λ.χ. πρόσφατα προσφέραμε 480 ευρώ σε τρόφιμα στο κοινωνικό παντοπωλείο».
Ο Ίαν Σμιθ, από τα ιδρυτικά μέλη της πράσινης γωνιάς των Λιαπάδων.
Σήμερα ο χώρος λειτουργεί τρεις φορές την εβδομάδα με 12 εθελοντές. Η διαλογή είναι πολύ «προχωρημένη» – χαρακτηριστικό είναι ότι συλλέγονται χωριστά πέντε είδη πλαστικού. «Η ελπίδα μας είναι ότι κάποια στιγμή θα το αναλάβει ο δήμος», καταλήγει ο κ. Σμιθ. Η πράσινη γωνιά στους Λιαπάδες δείχνει υποδειγματική. «Έχω δει τεράστια αλλαγή στους ανθρώπους του χωριού», λέει η Μαριλένα Αγαθού, μία εκ των εθελοντών. «Άνθρωποι που δεν ήξεραν τι είναι ανακύκλωση και γκρίνιαζαν όταν ξεκινήσαμε, σήμερα είναι οι πιο συνεπείς. Δεν είναι μόνο το περιβαλλοντικό κομμάτι. Ο κόσμος έχει ανάγκη την έννοια της κοινότητας».
ΠΗΓΗ: kathimerini.gr – Γιώργος Λιάλιος