Το παντοδύναμο τού εύθραυστου

17 Σεπτεμβρίου, 2022 Revithis Revithis 0 Σχόλια

” Εύθραυστο σαν πορσελάνη”. Η φράση αυτή ακούγεται συχνά απο τα στόματα των ανθρώπων, όταν πρόκειται για κάτι, πολύτιμο μεν και σπάνιας αξίας, εύθραυστο δε γιατί, με μια ατσαλη κίνηση μπορεί να σπάσει και να θρυματιστεί. Πάνω σε αυτήν την χαρακτηριστική φράση στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό ο σύγχρονος πολιτισμός. Η αν θέλω να το πω αλλιώς, πάνω σε αυτήν την φράση στηρίζεται η αντίληψη που θέλει να χτίσει τον άνθρωπο του 21ου αιώνα.
Απο την μια πλευρά η αναζήτηση του Ωραίου, αρμονικού και πολύτιμου, κάτι που σηματοδοτεί αναζήτηση ποιότητας ζωής αρχικά, αλλά έτσι όπως μεταφράζεται σήμερα η (έννοια του πολύτιμου) ισοδυναμεί, οχι με την εσωτερική κι εξωτερική ομορφιά κι ισορροπία, αλλά με την θέληση για δύναμη και ισχυ.
Κι από την άλλη η χαρακτηριστική παρουσία του εύθραυστου στην καθημερινότητα μας. Η πορσελάνη είναι όμορφη, μοναδική, εκφράζει το ιδεατό του εαυτού μας ( συνειδητά η ασυνείδητα), αλλά ειναι κι εύθραυστη. Εύκολα μια απροσεξία μας την κάνει θρύψαλα . Κι αυτή η εικόνα της πορσελάνης μοιάζει με την ζωή μας.
Φτάνει κάποιος να ρίξει μια ματιά στην παγκόσμια καθημερινή πραγματικότητα, για αντιληφθεί αμέσως ότι, ισχύς κι εύθραυστο ,συμπορεύονται χερι-χερι στην καθημερινότητα μας.
Στην παγκόσμια οικονομία κυριαρχεί ως πρώτη εικόνα η βούληση για δύναμη και ισχυ, επαληθεύοντας την, πριν απο ενάμιση περίπου αιώνα, φιλοσοφική θέση του Νιτσε.
Βέβαια κάποιοι εύλογα θα ρωτήσουν: μα πάντα έτσι δεν ήταν;
Θα τους απαντούσα οτι,ακόμη κι αν ναι, ισχύει το οτι ομάδες πάντοτε ανθρώπων επεδίωκαν την συγκέντρωση οικονομικού πλούτου στα χέρια τους ( προφανώς σε βάρος των ασθενέστερων κοινωνικά κι οικονομικά ομάδων), εν τούτοις την εποχή της βιομηχανικής εξέλιξης με τις 4 ως τώρα “επαναστασεις”της, ( απο την εμφάνιση των μηχανών ως την σημερινή κυριαρχία των ρομπότ), αυτή η “φυσιολογικη” επιθυμία συγκέντρωσης πλούτου (αρα δύναμης κι ισχύος), παίρνει τις διαστάσεις απενοχοποιημενης ηθικά οικονομικής κυριαρχίας. Που σημαίνει οτι ο οικονομικός δίχως φραγμούς, συχνά εξοντωτικός ανταγωνισμός ( με οτι αθέμιτο μπορεί να περιέχει δίπλα στο θεμιτό), είναι αποδεκτός ως κάτι το φυσιολογικό. Είναι ως κάτι το ηθικά αποδεκτό, ως νομιμοποιημένη ηθικά εξόντωση ( γιατί η φυσική ροπή του αναρχικά ελεύθερου ανταγωνισμού μπορεί να εξοντώσει χωρίς ναχει συναίσθηση αυτου που κάνει μιας κι η ” εξοντωση” ειναι μερος του οικονομικού παιχνιδιού της βούλησης η θέλησης για ισχυ και δύναμη).
Η βιομηχανική εποχή στην σημερινή της μορφή εξοντώνει ,οχι με τον παραδοσιακό φυσικό τρόπο αλλά με τον επικοινωνιακό. Εξοντώνει χαρακτήρες. Εξοντώνει υπάρξεις.
Αντίστοιχο φαινόμενο βρίσκουμε και στην πολιτική.
Κυριαρχεί σ’όλες τις εν γένει αντιδράσεις της η βούληση για ισχύ. Από την γεωπολιτική στρατηγική ως την γεωστρατηγική τακτική, στόχος είναι η δύναμη κι επιβολή ισχύος. Φτάνει να δούμε εκλογικές αναμετρησεις σε χώρες “δημοκρατικες” η να δούμε τι γίνεται με τις διεθνείς συγκυρίες ( από σχέσεις για πχ ΗΠΑ-Κινας η ΗΠΑ-Ρωσίας, η τον Ουκρανικο πόλεμο μεταξύ τόσων άλλων) για αντιληφθούμε το πόση δίψα για ισχύ υπάρχει αλλά και ταυτόχρονα πόσο εύθραυστη είναι η Ειρήνη.
Ανάλογα φαινόμενα υπάρχουν και στην Τέχνη. Ο ανταγωνισμός της επικοινωνιακής, αρα κι αγοραστικής, εικόνας των καλλιτεχνών είναι τέτοιος, ώστε δεν μιλάμε πλέον για ποιότητα έργων ( η οπότε γίνεται λόγος έρχεται σαν προφανές συμπλήρωμα λόγου), αλλά για οικονομική ισχύ τους στην αγορά Τέχνης. Παραδειγμα: ο Τζεφ Κουνς. Τον θαυμάζουν γιατί έχει καταφέρει ναναι ο πιο ακριβός σύγχρονος εικαστικός. Τον γνωρίζουν όλοι γι’αυτο ενω πολύ λιγότεροι γνωρίζουν τα έργα του.
Ανάλογα φαινόμενα βλέπουμε στον αθλητισμό η σε ζητήματα περιβάλλοντος.
Οι αθλητές θα κάνουν τα πάντα, αν χρειαστεί κι αθέμιτα κάποιες φορές, για να κυριαρχήσουν , να επιβάλλουν την δύναμη κι ισχύ τους. Με αποτέλεσμα βέβαια συχνά να γίνεται λόγος για σκάνδαλα διαφόρων ειδών.
Αλλά και σε ζητήματα περιβάλλοντος έχουμε ανάλογες τάσεις: αποκορύφωμα τις ΗΠΑ και τον σχιστολιθο ,όπου με νέες τεχνικές, ακόμη κι ύποπτες για δηλητηριάσεις, προσπαθούν να βγάλουν απο τα σχιστολιθικα πετρώματα πετρέλαιο κλπ.
Θα μπορούσα επίσης ν’αναφερθω και σ’αλλους τομείς, όπως πχ τα ιστορικά ζητήματα, όπου συχνά σε βάρος των ίδιων γεγονότων δίνεται προτεραιότητα στην ισχυ του δυνατού ( η ιστορία γράφεται απο τους ισχυρούς και νικητές ακούμε συχνά γύρω μας), τις ανθρώπινες, επαγγελματικές η ακόμη κι ερωτικές σχέσεις, όπου υπάρχει τάση επιβολής κι εξουσίας, τάση ισχύος,
για ανθρώπινες επαγγελματικές κι ερωτικές σχέσεις κλπ.
Σ’ολα τα προαναφερθέντα και σ’αλλα θέματα ο κοινός παρονομαστής είναι η θέληση, η βούληση για δύναμη κι ισχύ.
Ταυτόχρονα ομως τα ίδια αυτά ζητήματα διέπονται κι απο το πνεύμα του εύθραυστου.
Τι να πρωτοθυμηθουμε;
Την ίδια στιγμή που κάποιος είναι παν-ισχυ-ρος οικονομικά, πολιτικά, καλλιτεχνικά, επιχειρηματικά κλπ, την ίδια στιγμή ,σε χρόνο δεδομένο η ανύποπτο, μπορεί να τα χάσει όλα και να γκρεμιστεί απο την “ισχυρή ” θέση που βρισκόταν. Πόσα και πόσα δεν έχουμε παραδείγματα ισχυρών προσώπων οικονομικά, πολιτικά επιχειρηματικά,διοικητικά, καλλιτεχνικά κλπ ,τα οποία εντυπωσίασαν όχι μόνον με την άνοδο τους αλλά και κυρίως με την πτώση τους. Αλλά και πόσες φορές, εμεις οι ίδιοι αλλα κι άλλοι γύρω μας, δεν γκρεμιστηκαμε γιατί κάποιος “φιλος ” η αγαπημένο ερωτικά, φιλικά η επαγγελματικά πρόσωπο, που θεωρούσαμε δεδομένο (!!!!), μας εγκατέλειψε η τέλος πάντων έφυγε απο κοντά μας σπάζοντας ετσι την φιλική, επαγγελματική η ερωτική ισχύ της σχέσης μας που την θεωρούσαμε δεδομένα σταθερή ως ακλόνητη;
Το συμπέρασμα απο τους παραπάνω συλλογισμούς είναι οτι τίποτα δεν είναι ειδικά στην εποχή μας δεδομένο.
Ζούμε( ακόμη κι όταν ονειρευόμαστε έντονα ώστε τα όνειρα μοιάζουν αληθινά) διαρκώς, οπως ο Σίσυφος, αναμεσα στην βούληση για δύναμη κι ισχύ και στην παντοδυναμία του εύθραυστου που επίσης έχουμε μέσα μας.
Είμαστε φτιαγμένοι κι από τα δύο ταυτόχρονα. Απο την επιθυμία μας να χουμε πανίσχυρα όνειρα κι απο την εικόνα της συντριβής τους. Δεν μοιάζουμε, είμαστε πορσελάνες. Θέλουμε την αρμονία κι ομορφιά τους, θέλουμε να ζουμε αρμονικά κι όμορφα, όμως συνήθως κάποια στιγμή βρισκόμαστε μόνοι μπροστά στα συντρίμμια της αρμονίας κι ομορφιάς που ονειρευτήκαμε. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τα συντρίμμια των αποτελεσμάτων της βούλησης για δύναμη κι ισχύ που κείτονται διαλυμένα άναρχα μπροστά μας. Σε σημείο που είναι καλύτερα να πούμε οτι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ( κι αυτο γίνεται με ασταμάτητη αυτογνωσιακη εργασία πάνω και μέσα μας) οτι ναι ναι είμαστε πορσελάνες, η ζωή είναι μια πορσελάνη: να ονειρευόμαστε και να προσπαθουμε για το αρμονικό και το Ωραίο, αλλά να μην ξεχνάμε οτι αυτά είναι πρόσκαιρα. Δεν είναι αιώνια, παντοδύναμα. Το παντοδύναμο και διαχρονικό είναι το εύθραυστο. Ας ζήσουμε λοιπόν σαν πορσελανες. Είναι ο,τι καλύτερο μπορεί να μας συμβεί.