Η Αισθητική τα χρόνια της Επικοινωνίας.

14 Σεπτεμβρίου, 2022 vasia 0 Σχόλια

Ένα από τα ουσιαστικά ερωτήματα της εποχής μας είναι το αν η Αισθητική συνεχίζει να παίζει ακόμα σημαντικό ρόλο στην ζωη μας . Το ερώτημα μάλιστα αυτο μπορεινα επεκταθεί ως του σημείου ν’αρχισουμε πλέον να προβληματιζόμαστε σοβαρά για το αν υπάρχει ακόμα η οχι η Αισθητική. Το θέμα μας λοιπόν εξ αρχής αναγγέλλεται ως κάτι φιλόδοξο που τουλάχιστον θα πρέπει στο τέλος του κειμένου αυτού μ’αφήσει μια γεύση στοχαστικής περιπετειαςκι αναζήτησης. Ας το δούμε λοιπόν.
Ο ορος Αισθητική κατ’αρχήν ,αν κι ελληνικος απο την χρήση του ρήματος αισθάνομαι, εν τούτοις εφευρέθηκε και πρωτοχρησιμοποιηθηκε το 1755 απο τον Γερμανό φιλόσοφο Μπαουμγκαρντεν όταν δημοσίευσε το βιβλίο του ,με τον Λατινικό τίτλο ” de l’estetica”.
Από τότε και στην συνέχεια, ο Χέγκελ με τις πανεπιστημιακές παραδόσεις του που έγιναν πολύτομο έργο το απογείωσε ως Αισθητικη και το καθόρισε ως κάτι πολύ σημαντικό. Μετά από αυτόν ο Καντ κι άλλοι διατήρησαν το υψηλό αξιολογικό επίπεδο της Αισθητικής, η οποία και με τον καιρό, καθιερώθηκε στην μοντέρνα, νεωτερική εποχή, ως το μάθημα του μέλλοντος. Ο όρος μάλιστα Αισθητική πέρασε σταδιακά στην καθημερινότητα των πολιτών ( ειδικά στον Δυτικό πολιτισμό)ως κάτι που καλύπτει όλα τα επίπεδα της καθημερινής ζωής, απο την τέχνη, ως την μόδα, την πολιτική, το ντιζαιν, τις τέχνες, μέχρι και την οικονομία.
Ποιά είναι όμως τα βασικά φιλοσοφικα χαρακτηριστικά της Αισθητικής;
Πάνω απ’όλα αυτή αφορά τον Άνθρωπο και βέβαια προσπαθεί ν’ακινογραφησει το Ωραίο, την ομορφιά.
Πέρα όμως από αυτό το γενικό σημείο αναφοράς υπάρχουν κι επι μέρους στοιχεία τα οποία είναι ουσιαστικά και καθοριστικά στο να κατανοήσει κάποιος βαθύτερα το ερώτημα της Αισθητικής.
Η Αισθητική έχει σχέση με τον ανθρωπο ως “πραγματικοτητα” αισθημάτων,αισθήσεων και εμπειριών όσο και αισθητικών βιωμάτων. Το ” πραγματικο” είναι το σημείο εκκίνησης, η αφετηρία ,πριν αυτο ως εμπειρία ,γίνει υλικό του στοχασμού κι έτσι, αναζητώντας το μυστήριο του Ωραίου και της Ομορφιάς ,γίνει Αισθητική. Δεν μπορεί να εννοηθεί η ύπαρξη κι η λειτουργία αυτής της τελευταίας ,δίχως την σφαιρικά , ενοποιημένη σχέση και συνύπαρξη στοχασμού κι αισθ(αν)ητικων εμπειριών. Πρέπει με πιο απλά λόγια να κυριαρχηθει κάποιος από την επίδραση της ομορφιάς και στην συνέχεια να σκύψει πάνω σ’αυτο που ένοιωσε και να στοχαστεί. Η σχέση της Αισθητικής με το Ωραίο είναι υπαρξιακή. Δεν θα υπήρχε αυτή χωρίς το δεύτερο. Όπως επίσης είναι και υπαρξιακή σχέση με ο,τι είναι αποτέλεσμα της ομορφιάς, από την προσωπική στιγμή ,ως την τέχνη, ως τον πολιτισμό κι εν γένει, όλη πλέον την καθημερινή μας ζωή. Γι’αυτο κι η Αισθητική έχει σχέση με την ιστορία .Όποιος έζησε κάτι θαυμάσιο ( ως βίωμα η κι ως φαντασιακή ζωή που την νοιωθει αληθινη, που στην ειλικρινή επανάληψη της γίνεται αληθινή ) ,θέλει να το μεταφέρει στους άλλους,να μιλήσει γι’αυτο,να εκφράσει τον θαυμασμό του, να το διατηρήσει ζωντανό στον χρόνο ,μέσω της Τέχνης η αλλων εκφραστικών εργαλείων. Πρόκειται για την βιωματική εντύπωση κι αποτύπωση του Ωραίου. Κι έτσι η Αισθητική παίρνει τις διαστάσεις ενός γλωσσικού εργαλείου. Και σαν τέτοιο έχει να κάνει με τις Αισθήσεις,τον πολιτισμό, ( στην σφαιρική του μορφή), με την ίδια την ζωή, την βιωμένη πραγματικότητα. Είναι εμπειρία του Νου η οποία τροφοδοτείται από την εμπειρία των αισθήσεων,οχι ως αισθησιασμός ,αλλά ως αισθαντικότητα ,ως συμ-βιωση σωματικού και Νοητικού νοιωσιματος.
Η Αισθητική έχει σχέση με την έρευνα, την πρωτοπορία (avant-garde) κι ας γεννήθηκε ως ορος τον 18ο αιώνα , έχει σχέση με τον διαφωτισμό ως σφαιρική προσέγγιση των ζητημάτων που αφορούν το Ωραίο σε καθε έμφαση της προσωπικής και κοινωνικής ζωής μας. Η Αισθητική έχει σχέση με την κατανάλωση ( οχι ως αγορά αλλά ως οικο-νομια, ως εμ-ποριο) , έχει σχέση με την αρχή και το τέλος διαχρονικά βιωμένων εμπειριών ( οι οποίες όμως είτε ως αρχή είτε ως τέλος ταυτίζονται με το αέναο του ευ ζην) , έχει σχέση με την ιστορία ( ως βιωμένη καταγραφή γεγονότων), άρα και την πολιτισμική μνήμη. Συνεπώς δεν έχει σχέση με τον αισθησιασμο ως αυτοσκοπό (ο οποίος είναι ανιστορικος, φευγαλέος,επιδερμικος). Ο αισθησιασμός έχει σχέση με το τέλος της ιστορίας, έχει σχέση με την επικοινωνία και τις αγορές,την ανακύκλωση των εξωτερικών στοιχείων ως επιφάνεια, ως ένα μίξερ του χρόνου, και των πρωτοποριών , ως διανθιστικη τακτική που οδηγεί στην νέα τεχνολογία της αυλοτητας και της αγοράς της Επικοινωνίας. Σ’αντιθεση με την Αισθητική ,ο αισθησιασμός είναι η ψευδαίσθηση του εγώ ( δηλαδή ο εγωισμός ως επιβολή του συλλογικού η αν θελετε του εγώ της εξουσίας της κοινότητας, κάτι δηλαδή που είναι υποχρεωτικό κι οχι βουλητικο κι επιλεκτικο ταυτόχρονα).
Η Αισθητική έχει να κάνει με το σώμα. Το σώμα στην ολική του διάσταση: δηλαδή σαν εσωτερική κι εξωτερική πραγματικότητα. Το σώμα σαν σφαιρική ενωμένη ύπαρξη.
Η επικοινωνία έχει να κάνει με απουσία σφαιρικοτητας κι ολότητας σώματος. Έχει να κάνει με το δέρμα, ως αισθησιασμό, ως ψευδαίσθηση σώματος, ως το σώμα-εικόνα, ως το σώμα-αντανάκλαση η σιλουέτα. Έχει να κάνει με την απουσία σωματος η με το σωμα ως εικονα και ψευδαίσθηση του εαυτού του.
Το σωμα στην εποχή της Επικοινωνίας ειναι εξαυλωμενο και μεταφέρεται ως σιλουέτα η ψευδαίσθηση , που μπορεί να εκπλήξει με τις μεταμφιέσεις του,τις παραμορφώσεις του, τις ωραιοποιήσεις του η τις τερατογενεσεις του.
Το σώμα τον καιρό της Επικοινωνίας υπάρχει ως επικοινωνία της αγοράς κι οχι ως ατομική ,προσωπική η αυτογνωσιακη κατανάλωση κι εμπειρία. Το σωμα υπάρχει ωςμηχανικό προιον, ως μίξερ ψευδαισθήσεων.
Η Αισθητική τον καιρό της Επικοινωνίας , υποχωρεί και δίνει την θέση της
στις επιδερμικες αισθησιασεις, στο άγγιγμα της ηδονής κι οχι των συναισθημάτων, ακόμη και με μηχανικό τρόπο. Μιλάμε για τεχνοεραστες.
Όσο η Αισθητική έχει σχέση με τον Ανθρωπισμό,την βιομηχανική εξέλιξη και την κατανάλωση, αλλά και με την ισορροπία αισθημάτων αισθήσεων και νου, αλλο τόσο η επικοινωνία της Τεχνικής ζωής η αν θέλετε της ψηφιακής ζωής, στηρίζεται στην απουσία αισθήματων, πριμοδοτωντας τον αισθησιασμό ως επιδερμικοτητα κι εύκολη με κάθε μέσο ευχαρίστηση.
Το τέλος του “ανθρωπου”,απειλεί άμεσα την Αισθητική κι οδηγεί στον τεχνητό αισθησιασμο, στην Τεχνητή ικανοποίηση Μας φτάνει η ευχαριστησιακη μηχανική ηδονή σ’ολα: το φαγητό ,την επικοινωνία,την εργασία,τον έρωτα,την πολιτική,τις επιστήμες( ιντερνέτ), την οικονομία κλπ.
Η Αισθητική ακονίζει μυαλό και στοχασμό. Ο αισθησιασμος κοιτά την επιδερμική ευχαρίστηση ως επικοινωνία. Η επικοινωνία ως τεχνητή ικανοποίηση , είναι μια μηχανική χαρά, ενα μηχανικό χάδι, αποξενομενο απο την φυση.
Η Αισθητική οδηγεί σε σκέψεις,σ’αυτογνωσια. Ο τεχνητός αισθησιασμος σε αισθητική αποκοιμηση.Η Αισθητική έχει να κάνει με την ιστορία, την πολιτισμική μνήμη, τις πολιτιστικές ρίζες όπως αυτές διανοίγονται στην μοναδικότητα τους και απλώνονται συλλογικά κι οικουμενικά.
Ο Αισθησιασμός η η ικανοποίηση του ανατριχιασματος, είναι ενδεχομένως μια από τις συνέπειες της Αισθητικής. Όμως στην τεχνοεποχη της Επικοινωνίας γίνεται αυτοσκοπός.
Όταν η Αισθητική μηχανοποιείται η τεχικοποιειται, τότε παύει να’ναι αισθητική. Κάθε εργαλειοποίηση της χάνει την ανθρώπινη μοναδικότητα της και γίνεται μη-ανθρωπινος αισθησιασμός, που στόχο εχει την αποπλάνηση των αισθημάτων και των αισθήσεων , την νάρκωση τους η ακόμη κσι τον θάνατο τους.
Κι ένας αισθησιασμός δίχως αισθήματα,άρα δίχως αισθητική είναι εργαλειακος, είναι κατευναστικος ,είναι μια μηχανική αυτοικανοποιηση.