Παγκόσμια Ημέρα Φάρων. Να αναπτύξουμε τον Φαρικό τουρισμό
Όλοι αναφέρονται στην ανάγκη απεξάρτησης από το all inclusive και από τον μαζικό τουρισμό και στην δημιουργία ή στην μορφοποίηση νέων τουριστικών προϊόντων. Στα Ιόνια έχουμε μια «ευχή» και μια «κατάρα».
Η «ευχή» μας είναι τα πλούσια συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουμε και η «κατάρα» μας είναι ότι ΚΑΝΕΙΣ μέχρι σήμερα δεν έχει στοχεύσει και «επενδύσει» στην αξιοποίηση αυτών των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτουμε. Από το 2011 έχω αρθρογραφήσει στον τοπικό τύπο και στις «Επισημάνσεις της Κυριακής», αλλά είχα καταθέσει και πρόταση στην πρώην Περιφερειακή Αρχή για την αξιοποίηση αυτού του καταπληκτικού συμπλέγματος Φάρων που διαθέτουμε στο Ιόνιο και το οποίο ξεκινά από τα Διαπόντια με κατάληξη στις Στροφάδες. Παράλληλα με τον Φαρικό τουρισμό θα αναπτύσσαμε και τον θαλάσσιο τουρισμό, ο οποίος είναι «τα μακρά τείχη» του τουρισμού μας, αλλά δυστυχώς οι διάφορες εξουσίες μέχρι σήμερα αγνοούν ή υποβαθμίζουν την αξία του. Από το 2010 το υπουργείο Εθνικής Άμυνας μελετά την ανάδειξη και αξιοποίηση του “Φαρικού Δικτύου” της χώρας μας, ένα από τα πιο αξιόλογα διεθνώς και με ορισμένους φάρους να αποτελούν και μοναδικά δείγματα και αρχιτεκτονικής και γεωγραφικής και ιστορικής σημασίας. Η ελεύθερη πρόσβαση και επίσκεψη αλλά και διαμονή σε Φάρους, σε πολλές χώρες, αποτελεί οργανωμένη τουριστική δραστηριότητα που μάλιστα προσελκύει πολύ ποιοτικό ειδικό κοινό.
Για πρώτη φορά, θεμελιώνεται ο θεσμός του Αναδόχου Φαρικού Δικτύου, ένας θεσμός που θα επιτρέψει την οικονομική συμβολή των ιδιωτών στη συντήρηση, την επισκευή, την ανάδειξη και την ελεύθερη πλέον πρόσβαση των πολιτών στους Φάρους, ανά την ελληνική επικράτεια. Στο Αιγαίο σε κάποιες περιπτώσεις έχουν αξιοποιήσει αυτές τις δυνατότητες και έχουν δημιουργήσει Φάρους ως μουσεία και σε κάποιες άλλες περιπτώσεις τους έχουν καταστήσει τουριστικά επισκέψιμους και αξιοποιήσιμους. Η πρόταση που κατέθεσα τότε στηρίχτηκε σε μια έρευνα η οποία παρουσιάστηκε σε διημερίδα του Τ.Ε.Ε το 2010 και ανήκει στον κύριο Νίκο Μπένο Πάλμερ.
Οι φάροι στα Επτάνησα
Στο Ιόνιο πέλαγος, στα Επτάνησα, επί κυριαρχίας των Άγγλων κατασκευάζονται οι πρώτοι φάροι στις Ελληνικές θάλασσες. Πρώτα-πρώτα συναντάμε στη κορυφή του φρουρίου της Κέρκυρας τον παλαιότερο, τον φάρο Σίδερο, παίρνοντας το όνομά του από το εκκλησάκι του Αγίου Ισίδωρου που υπάρχει εκεί. Η πρώτη αναγγελία αφής του φάρου αναφέρεται 1822. Αποτελείται από κυλινδρικό πύργο ύψους 8,5 μ., και κατοικία φαροφυλάκων με δύο μικρά δωμάτια και τους βοηθητικούς τους χώρους. Ο πύργος σώζεται στην αρχική του μορφή, ενώ μέρος του κτιριακού συγκροτήματος δεν υπάρχει πια. Αρχικά λειτουργούσε με ελαιόλαδο και αργότερα με πετρέλαιο, εκπέμποντας λευκό σταθερό φώς με κατοπτρικό μηχανισμό. Το 1887 τοποθετήθηκε φάρος καταδιοπτρικός με ισχυρότερο μηχανισμό, που κατασκευάστηκε από την εταιρεία Sautter-Lemonnier στο Παρίσι. Το 1926 αντικαταστάθηκαν τα φωτιστικά μηχανήματα πετρελαίου και λειτούργησε ως αυτόματος πυρσός ασετιλίνης, τύπου Dallen-Aga. Κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο φάρος παρέμεινε σβηστός. Το 1954 επαναλειτούργησε ως αυτόματος πυρσός ασετιλίνης. Το 1986 απομακρύνθηκαν τα μηχανήματα ασετιλίνης και από τότε λειτουργεί ως αυτόματος ηλεκτρικός , χωρίς φαροφύλακες.
Βαρδιάνοι Κεφαλονιά. Ο φάρος βρίσκεται στη νησίδα Βαρδιάνοι, στην είσοδο του κόλπου του Αργοστολίου. Κατασκευάστηκε από Άγγλους μηχανικούς το 1824., για λογαριασμό του Ιονίου κράτους. Αποτελείται από κυλινδρικό πύργο. και κατοικία φαροφυλάκων. Λειτούργησε με πετρέλαιο από το 1890 ως το 1950, οπότε αντικαταστάθηκαν τα μηχανήματα πετρελαίου με αυτόματο πυρσό ασετιλίνης. Το 1953 ο πύργος καταστράφηκε από τον σεισμό. Ένα τμήμα επισκευάστηκε, αλλά το ύψος του μειώθηκε στα 8,5 μ. Λεύκιμο Κέρκυρα. Τα αβαθή νερά της νότιας Κέρκυρας που εκτείνονται για 1000 περίπου μέτρα από την ακτή αποτελούσαν μεγάλο κίνδυνο για τα διερχόμενα πλοία. Για το λόγο αυτό το 1825 αγκυροβολήθηκε στα ανοικτά των αλυκών Λευκίμμης ένα ξύλινο σκαρί με φανάρι στο κατάστρωμά του. Αυτό άντεξε, μετά από πολλές προσπάθειες συντήρησης μέχρι το 1890. Τότε αποφασίστηκε η κατασκευή μικρού τετράγωνου οικήματος που στήριζε φανάρι για να καθοδηγεί σε όσους έπλεαν στη περιοχή.
Παναγιά Παξοί. Βρίσκεται στη νησίδα Παναγιά (Μαντόνα) στην είσοδο του λιμανιού του Γαΐου. Ο φάρος αποτελείται από τετράγωνο πύργο ύψους 7,5 μ. και κατοικία φαροφυλάκων. Πρώτολειτούργησε το 1825 με ελαιόλαδο.
Λάκκα Παξοί. Ο πρώτος φάρος του ακρωτηρίου Λάκκα άναψε το 1825. Τον Μάρτιο του 1913 ο φάρος καταστράφηκε εξαιτίας ξαφνικής κατολίσθησης του εδάφους. Οι μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν ότι οι τρείς φαροφύλακες κατάφεραν τυχαία να σωθούν. Το 1916 κτίστηκε ο σημερινός φάρος.
Περιστερές. Βρίσκεται στη νησίδα Περιστέρες –Τινιόζο ή Καπαρέλι—απέναντι περίπου από την Κασσιώπη και σηματοδοτεί το στενό πέρασμα μεταξύ Κέρκυρας και Αλβανίας. Κατασκευάστηκε το 1823 και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1828. Ο μοναδικός που είχε μόνιμους τεράστιους πίθους για αποθήκευση νερού.
Άγιοι Θεόδωροι Κεφαλονιά. Μοναδική αρχιτεκτονικά κατασκευή φάρου, χωρίς κατοικία φαροφυλάκων. Την ιδιοτυπία της μορφής του την οφείλει σε προϋπάρχοντα ανεμόμυλο, που ενισχύθηκε με περιστύλιο. Βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού στο Αργοστόλι.
Στροφάδες. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1829, στη μεγαλύτερη από τις νησίδες που αποτελούν το σύμπλεγμα των Στροφάδων.
Κρυονέρι Ζάκυνθος. Το ακρωτήριο Κρυονέρι, στην άκρη του όρμου που οδηγεί στη πόλη της Ζακύνθου, φωτίστηκε με φάρο το 1832. Ο φάρος λειτούργησε διαδοχικά με ελαιόλαδο, πετρέλαιο και ασετιλίνη ως το 1953, οπότε καταστράφηκε ολοσχερώς από το σεισμό. Άγιος Ανδρέας Ιθάκη Τοποθετήθηκε στη ανατολική ακτή του λιμανιού της Ιθάκης. Διέθετε στρογγυλό πύργο ύψους 5μ., που καταστράφηκε το 1953. Καψάλι Κύθηρα Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού, στην είσοδο του λιμανιού. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1853. και αυτός ο φάρος παρέμεινε σβηστός κατά τον Β΄Π.Π.
Σπαθί Κύθηρα. Κυκλικός πύργος ύψους 25μ., με κατοικία φαροφυλάκων. Μια ανθεκτική κατασκευή για να αντέχει στους ιδιαίτερα σφοδρούς βόρειους ανέμους που πνέουν στην περιοχή. Σημαντικό και πολυσύχναστο πέρασμα για τα καράβια μέχρι και σήμερα μεταξύ Κάβου Μαλιά και Κυθήρων. Ο φάρος βρίσκεται στο ακρωτήριο Σπαθί ή Μουδάρι, στη βόρεια άκρη του νησιού από το 1857.
Φρούριο Λευκάδος. Στη πόλη της Λευκάδας, στο φρούριο της Άγιας Μαύρας, πάνω στο προμαχώνα του Παντοκράτορα στο βόρειο τμήμα , κατασκευάστηκε ο φάρος. Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας φάρων λειτούργησε για πρώτη φορά το 1861. Οι φάροι ανήκουν στη περίοδο προ της ενώσεως των Επτανήσων με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Κατόπιν με δαπάνες του Ελληνικού κράτους ιδρύονται οι παρακάτω:
Καστρί Οθωνοί. Είναι ο πρώτος φάρος που συναντούν όσοι πλέουν από τον βορρά προς το Ιόνιο πέλαγος. Βρίσκεται στο ακρωτήριο Καστρί στη ΒΑ άκρη του νησιού Οθωνοί. Σε αυτόν λέγεται ότι οφείλεται η ονομασία «Φανός» ή «φανώ», που δόθηκε στο νησί. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1872. Κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο φάρος παρέμεινε σβηστός, ενώ προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές στον πύργο και τα φωτιστικά μηχανήματα από βομβαρδισμούς και λεηλασίες. Είναι ο μοναδικός επανδρωμένος με φαροφύλακες στα Ιόνια νησιά.
Δουκάτο Λευκάδα. Βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά της Λευκάδος στο ακρωτήριο. Δουκάτο ή Κάβος Κυράς. Λειτουργεί από το 1890. Φισκάρδο Κεφαλλονιά Πρωτολειτούργησε το 1892. Είχε κυλινδρικό πύργο και κατοικία φαροφυλάκων. Μετά τους σεισμούς του 1953 ο παλαιός φάρος εγκαταλείφθηκε και κτίστηκε καινούργιος με τετράγωνο πύργο ύψους 14,2 μ. Έτσι σήμερα είναι μοναδική η περίπτωση όπου στο ίδιο σημείο συναντάμε δύο κατασκευές φάρων.
Σκινάρι Ζάκυνθος. Έχει κυλινδρικό πύργο ύψους 9,5 μ., με κατοικία φαροφυλάκων στη βάση του . βρίσκεται στη ΒΔ πλευρά του νησιού από το 1897. Γερογόμπος Κεφαλλονιά Βρίσκεται στη χερσόνησο της Παλικής σε μικρή απόσταση από το χωριό Χαβριάτα. Άναψε το 1906. Στον Β΄Π.Π. κατά την αποχώρηση των Γερμανών, ο φάρος ανατινάχθηκε. Το 1945 αποκαταστάθηκε ο πύργος με μπετόν.
Αντίπαξοι Νοβάρα ή Οβορός ονομάζεται το ακρωτήριο στο ΝΑ άκρο των Αντιπάξων, που από το 1906 βρίσκεται ο φάρος. Σηματοδοτεί και προειδοποιεί επίσης τις πολύ επικίνδυνες ξέρες ανοικτά του ακρωτηρίου. Διχάλια Κεφαλλονιά Στο ακρωτήριο Διχάλια, στο κόλπο της Σάμης, βρίσκεται ο ομώνυμος φάρος από το 1907.
Βολιός Λευκάδα. Ο Βολιός είναι μικρή βραχονησίδα στη νότια είσοδο της διώρυγας της Λευκάδας. Ο φάρος ορίζει το στενό πέρασμα ανάμεσα στην Ηπειρωτική ακτή και το νησί. Ιδρύθηκε το 1913 για την διευκόλυνση στη διέλευση του στενού.
Κερί Ζάκυνθος. Βρίσκεται στη ΝΔ άκρη του νησιού σε μεγάλο ύψος από τη θάλασσα από το 1925.
Απολυτάρες Αντικύθηρα. Σε ένα ιδιαίτερα άγριο και δύσβατο τοπίο, στο ακρωτήριο Απολυτάρες, βρίσκεται ο φάρος από το 1926. από τους πρώτους φαροφύλακες που επάνδρωσαν το φάρο, ήταν ο Νικόλαος Φιλοσωφώφ πρώην ναύαρχος του τσαρικού στόλου.
(Το παρόν απόσπασμα είναι από εισήγηση του Νίκου Μπένου Πάλμερ, σε διημερίδα που διοργάνωσε το ΤΕΕ Κέρκυρας τον Ιούνιο του 2010).